بررسی اجمالی غلظت نیترات در برخی سبزی و صیفی تولیدی استان زنجان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران

2 دانشیار بخش علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز

چکیده

نیترات، آنیونی است که ممکن است به نیتریت تغییر شکل داده و با آمین­ها و آمیدها برای تشکیل ترکیبات نیتروزآمین واکنش نشان دهد. این ترکیبات، به افزایش احتمال ابتلا به سرطان معده منجر می­شوند. پژوهش حاضر با هدف تعیین غلظت نیترات در برخی سبزیجات استان زنجان اجرا گردید. این مطالعه توصیفی-مقطعی با نمونه­برداری به صورت تصادفی در فصل برداشت و در دو سال (94-1393)، روی 614 نمونه از 23 نوع از سبزیجات متفاوت تولیدی (تره، برگ چغندر، جعفری، شاهی، اسفناج، شوید، کرفس، گشنیز، شنبلیله، ریحان، نعناع، مرزه، برگ­ترب، هندوانه، خربزه، گوجه­فرنگی، خیار، سیب­زمینی، پیاز، سیر، تربچه، نخودفرنگی و باقلا) انجام گردید. غلظت نیترات در نمونه­های سبزیجات و آب آبیاری، به روش اسپکتروفتومتری تعیین شد و تجزیه و تحلیل آماری با نرم افزار SPSS و SAS انجام شد. نتایج به دست آمده، اختلاف معنی­داری (p≤0.001) بین میانگین غلظت نیترات در سبزیجات برگی با دیگر گروه سبزیجات ( غده­ای، جالیزی و دانه­ای) نشان داد. از بین سبزیجات برگی تحت مطالعه، بیشترین میانگین غلظت نیترات به ترتیب درسبزیجات شاهی، اسفناج و شوید،3/689، 368 و 5/317 میلی­گرم در کیلوگرم وزن تر به دست آمد. به طور کلی، میانگین غلظت نیترات در همه­ی نمونه­ها در دو سال این پژوهش، کمتر از حد استاندارد ملی ایران (1392) بود. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Overview of Nitrate Concentration in Some Vegetables Produced in Zanjan Province

نویسندگان [English]

  • L. Tabande 1
  • M. Zarei 2
1 MSc, Soil and Water Research Department, Fars Agricultural and Natural Resources Research Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Shiraz, Iran
2 Associate Professor, Department of Soil Science, College of Agriculture, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

Nitrate is an anion that may be transformed to nitrite, which reacts with amines and amides to produce N-nitroze compounds. These compounds increase the risk of gastric cancer. The purpose of this study was to determine the concentration of nitrate in some vegetables in Zanjan province. This descriptive cross-sectional study was conducted randomly in two harvest years (2014-15) on 614 samples of 23 kinds of different cultivated vegetables including Allium cepa L,  vulgaris subsp, Petroselinum crispum, Lepidium sativum, Spinacia  oleracea, Anethum graveolens, Apium graveolens, Coriandrum sativum, Trigonella foenum-graecum, Ocimum basilicum, Mentha piperata, Summer savoury, Raphanus sativus(leaves),watermelon, melon, tomato, cucumber, potato, onion, garlic, radish, green peas, and broad bean. Concentration of nitrate in vegetables and irrigation water samples were determined by spectrophotometric method and data was analyzed using SPSS and SAS software. The results showed significant (p≤0.001) differences between the mean concentration of nitrate in leafy vegetables and other vegetables groups (tubers, cucurbits and seed vegetables). Among the leafy vegetables studied, the highest average nitrate concentration was found in Lepidium sativum, Spinacia oleracea, and Anethum graveolens, equal to 689.3, 368, and 317.5 mg.kg-1 fresh weight, respectively. In general, the average nitrate concentration in all samples in the two study years was less than the National Sandards of Iran (2013).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nitrite
  • Leafy vegetables
  • Summer vegetables

مراجع

  1. امامی آ. 1375. روش­های تجزیه شیمیایی گیاه (جلد اول)، وزارت جهاد کشاورزی، موسسه تحقیقات خاک و آب. نشریه شماره 982.
  2. بیگی س، گلچین ا و شفیعی س. 1390. تأثیر سطوح مختلف نیتروژن و مولیبدن محلول غذایی بر صفات کمی و کیفی و غلظت نیترات در خیار سبز در محیط آبکشت. مجله علوم و فنون کشت­های گلخانه­ای. شماره 6، 48-37ص.
  3. جعفری پ. جلالی ا.ه. 1396. تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد و تجمع نیترات اسفناج (Spinacia oleracea L.) در شرایط آب و هوایی اصفهان. نشریه علوم باغبانی. جلد 31، شماره3، 542-533ص.
  4. جلینی، م. دوستی، ف. 1390. بررسی میزان تجمع نیترات در محصول سیب­زمینی و گوجه­فرنگی. فصلنامه علمی محیط زیست. شماره50، 71- 62 ص.
  5. رضائیان باجگبران، س. 1385. بررسی وضعیت تجمع نیترات در سبزی و صیفی شهرستان­های مشهد، نیشابور و سبزوار. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، سازمان جهاد کشاورزی و مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی
  6. شهباززادگان س، هاشمی­مجد س و شهبازی ب. 1389. اندازه­گیری غلظت نیترات در سبزی­ها و میوه­های عرضه شده در شهر اردبیل. مجله دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اردبیل. دوره 10، شماره 1، 47-38ص.
  7. علی احیایی م و بهبهانی زاده ع آ. 1372. روش­های تجزیه شیمیایی خاک و آب (جلد اول). وزارت جهاد کشاورزی، موسسه تحقیقات خاک و آب. نشریه شماره 893.
  8. لشکرپور غ.ر و م. غفوری. 1381. بررسی وضعیت نیترات در آب زیرزمینی مشهد. مجله آب و فاضلاب. شماره 41: 7-2.
  9. ملکوتی، م.ج.، ا. بایبوردی و ج. طباطبایی. 1383. مصرف بهینه کود گامی مؤثر در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت کاهش آلاینده ها در محصولات سبزی و صیفی. انتشارات نشر علوم کشاورزی کاربردی. 352 صفحه.
  10. 10. بی نام، 1392، مرز بیشینه مانده نیترات در محصولات کشاورزی (چاپ اول)، شماره 16596. موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، استاندارد ملی ایران، ،.
  11. 11. موسوی موید، ف. چراغی، م و لرستانی، ب. 1395. بررسی میزان تجمع نیترات و فسفات در پیاز مصرفی بازار شهر همدان. مجله دانشکده علوم پزشکی نیشابور.  1395. شماره 4، 89-82ص.
  12. Chung, S., J. Kim, M. Kim, M. Hong, J. Lee, C. Kim, et al. 2003. Survey of nitrate and nitrite contents of vegetables grown in Korea. Food Addi & Contam. 20(7):621-28.
  13. De Martin, S., and P. Restani. 2003. Determination of nitrates by a novel ion chromatographic method: occurrence in leafy vegetables (organic and conventional) and exposure assessment for Italian consumers. Food Addi & Contam. 20(9):787-92.
  14. European Commission. 1995. Scientific Committee for Food. In: editor.^editors. Opinion on Nitrate and Nitrite. ed., p. 1–25.
  15. Fytianos, K., and P. Zarogiannis. 1999. Nitrate and nitrite accumulation in fresh vegetables from Greece. Bull Environ Contam Toxicol. 62(2):187-92.
  16. Menard, C., F. Heraud, J.L. Volatier and J.C., Leblanc. 2008. Assessment of dietary exposure of nitrate and nitrite in France. Food Addi & Contam. 25(8):971-88.
  17. Merino, L., P.O. Darnerud, U. Edberg, P. Åman and M., Castillo. 2006. Levels of nitrate in Swedish lettuce and spinach over the past 10 years. Food Addi & Contam. 23(12):1283-89.
  18. Santamaria, P. 2006. Nitrate in vegetables: toxicity, content, intake and EC regulation. J. Sci. Food Agric. 86(1):10-17.
  19. Merusia,C., C., Corradinia, A., C., Cavazza, Borromeia, and P., Salvadeoa.2010. Determination of nitrates, nitrites and oxalates in food products by capillary electrophoresis with pH -dependent electroosmotic flow reversal. Journal of Food Chemistry, 120: 615-620.
  20. Öztekin, N., M.S. Nutku and F.B. Erim. 2002. Simultaneous determination of nitrite and nitrate in meat products and vegetables by capillary electrophoresis. Food Chem,76(1):103-06.
  21. Petersen, A., and S. Stoltze. 1999. Nitrate and nitrite in vegetables on the Danish market: content and intake. Food Addi & Contam. 16(7):291-99.
  22. Shahlaei, A., N.N., Alemzadeh and Sadighie, F.D. 2007. Evaluation of Nitrate and Nitrite Content of Iran Southern (Ahwaz) Vegetables during winter and spring of 2006. Asian Journal of Plant Sciences. 6(8): 1197-1203.
  23. Sušin, J., V. Kmecl and A. Gregorčič. 2006. A survey of nitrate and nitrite content of fruit and vegetables grown in Slovenia during 1996–2002. Food Addi & Contam. 23(4):385-90.
  24. Tamme, T., M. Reinik, M. Roasto, K. Juhkam, T. Tenno and A. Kiis. 2006. Nitrates and nitrites invegetables and vegetable-based products and their intakes by the Estonian population. Food Addi & Contam. 23(4):355-61.
  25. Thomson, B., C. Nokes and P. Cressey. 2007. Intake and risk assessment of nitrate and nitrite from New Zealand foods and drinking water. Food Addi & Contam. 24(2):113-21.
  26. Ximenes, M., S. Rath and F. Reyes. 2000. Polarographic determination of nitrate in vegetables. Talanta. 51(1):49-56.
  27. Ysart, G., R. Clifford and N. Harrison.1999. Monitoring for nitrate in UK-grown lettuce and spinach. Food Addi & Contam. 16(7):301-06.
  28. Zhong, W., C. Hu and M. Wang. 2002. Nitrate and nitrite in vegetables from north China: content and intake. Food Addi & Contam. 19(12):1125-29.
پژوهش های خاک
دوره 32، شماره 3
آذر 1397
صفحه 373-381

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار