ارزیابی تناسب سرزمین برای کشت گندم در برخی خاک های شور جنوب استان خوزستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران

2 مربی پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران

3 استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف امکان‌سنجی و تعیین تناسب کیفی و کمی محصول گندم آبی در برخی اراضی شور جنوب استان خوزستان انجام گرفت. بر اساس مطالعات خاکشناسی نیمه تفصیلی منطقه، سیزده سری خاک شناسایی گردید. نیازهای فیزیولوژیک گیاه گندم با استفاده از منابع موجود تعیین و درجه بندی شدند. سپس ارزیابی کیفی و کمی تناسب اراضی به روش پارامتریک (ریشه دوم) انجام شد و در نهایت نقشه‌های مربوطه در محیط GIS تهیه گردید. نتایج نشان داد که متغیرهای اقلیمی در تولید گندم محدودیتی ایجاد نمی‌کند. همچنین، کلاس‌های تناسب اراضی کیفی ازکلاس نسبتامناسب (S2) تا نامناسب (N) قرار دارد و مهمترین عوامل محدود کننده محدودیت‌های شوری (115-7/4 دسی زیمنس بر متر) و قلیاییت (77-9/9 %)، خصوصیات فیزیکی آهک (60-40%) و ویژگی‌های حاصلخیزی (اسیدیته) و خیسی خاک می‌باشند. نتایج ارزیابی کمی اراضی نیزنشان می‌دهد که 16260 هکتار معادل 57 % از اراضی موجود در منطقه برای کشت گندم در کلاس S2 (نسبتاً مناسب)و 1380 هکتار معادل 4 % در کلاس S3 (تناسب بحرانی) و 12680 هکتار معادل 37 % در کلاس N (اراضی نامناسب)قرار می‌گیرند. و نهایتاً کلاس‌های کمی واحدهای اراضی در بیشتر واحدها برای کشت گندم با کلاس کیفی تناسب اراضی تطابق دارد و یا از تناسب بالاتری برخوردارند که ناشی از مدیریت بهترکشت این محصول در منطقه است. بنابراین با توجه به اینکه قسمت اعظم منطقه مورد مطالعه دارای محدودیت شوری و قلیائیت می‌باشد لذا برای افزایش تولید و ایجاد سامانه کشاورزی پایدار، عملیات بهسازی اراضی ضروری است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Land Suitability Assessment for Wheat in Some Saline Lands in the South of Khuzestan Province

نویسندگان [English]

  • abolfazl azadi 1
  • jamal baninemeh 2
  • Seyed Alireza Seyed Jalali 3
1 Assistant Professor, Khuzestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Ahvaz, Iran
2 Research Instructor, Khuzestan Agricultural and Natural Resources, AREEO, Ahvaz, Iran
3 Assistant Professor, Soil and Water Research Institute, AREEO, Tehran, Iran
چکیده [English]

The present study was conducted with the aim of studying the feasibility and determining the qualitative and quantitative suitability of irrigated wheat crop in some saline lands in the south of Khuzestan Province. Based on semi-detailed soil studies in the region, 13 series of soils were identified. The physiological needs of the wheat plant were determined and graded using available resources. Then, qualitative and quantitative assessment of land suitability was performed by parametric method (Square root) and, finally, the relevant maps were prepared in GIS environment. The results showed that climatic variables did not limit wheat production. Also, there were qualitative land suitability classes from relatively suitable class (S2) to unsuitable (N), and the most important limiting factors were salinity limits (4.7-115 dS), alkalinity (9.9-77%), calcium carbonate (40-60%), fertility characteristics (acidity) and soil wetness. The results of quantitative land evaluation also showed that 16260 hectares equivalent to 57% of the land available in the region for wheat cultivation was in class S2 (relatively suitable), 1380 hectares (4%) in class S3 (critical suitability), and 12680 hectares (37%) in class N (unsuitable lands). According to the results, in most units, the quantitative classes of land units for wheat cultivation corresponded to the qualitative class of land suitability, or had a higher suitability due to better management of this crop in the region. Therefore, due to the fact that most of the study area had salinity and alkalinity limitations, to increase production and create a sustainable agricultural system, land improvement operations are necessary.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qualitative land suitability
  • Quantitative land suitability
  • Land characteristics
  • Wheat yield

مراجع

  1. ایوبی، ش. 1375. ارزیابی تناسب کیفیو کمی اراضی برای محصولات زراعی مهم منطقه براآن شمالی (اصفهان)، پایان نامه کارشناسی ارشد خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان.
  2. ایوبی، ش.، جلالیان ، ا.، گیوی، جواد.1380. ارزیابی کیفی تناسب اراضی برای محصولات زراعی مهم منطقه برا آن شمالی در استان اصفهان. تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی. ۵ (۱) :۵۷-۷۶.
  3. آزادی، ا.، ابطحی، س. ع. 1394. ویژگی‏های پیدایشی و کانی‌شناسی خاک‏ها تحت تأثیر توپوگرافی و سطح آب زیرزمینی وارزیابی تناسب اراضی منطقه کافتر استان فارس.مجلهانسان و محیط زیست، 13(2) (33-پیاپی 44))، 57-75.
  4. پذیرا، ا .1391. امکان بهسازی خاک­های شور و سدیمی با استفاده از بهسازهای شیمیایی. نشریه حفاظت منابع آب و خاک، 1(4): 27-44.
  5. جلالیان، ا، رستمی نیا، م.، ایوبی، ش.، امینی، ا. م.1386. ارزیابی کیفی، کمـّی و اقتصادی تناسب اراضی برای گندم، ذرت و کنجد در دشت مهران، استان ایلام. تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی. ۱۱ (۴۲) :۳۹۳-۴۰۳.
  6. رستمی نیا، م.، محمودی، ش.، ترابی گل سفیدی، ح.، پذیرا، ا.، بابایی، س.، 1389. ارزیابی کیفی و کمی تناسب اراضی برای برنج، گندم و سیب زمینی در دشت شیروان، استان ایلام. مجله پژوهش در علوم زراعی. 2(7)، 75-89.
  7. روزبهانی، م .، شیخ داوودی، م.ج.، عساکره، ع. 1397. ارزیابی تناسب اراضی غرب شهرستان اهواز برای کشت گندم آبی با تلفیق روش تحلیل سلسله مراتبی و سامانۀ اطلاعات جغرافیایی. تحقیقات سامانه‌ها و مکانیزاسیون کشاورزی, 19(71)، 81-98.
  8. زینالی،م.، جعفرزاده، ع.ا.، شهبازی، ف.، اوستان، ش. 1395. ارزیابی کیفی، کمی و اقتصادی تناسب اراضی برای گندم، جو، ذرت و آفتابگردان در بخشی از دشت خوی. دانش آب و خاک . 3(2)، 15-29.
  9. سادات هاشمی، س. ۱۳۹۶. بررسی تناسب اراضی خاکهای شور و سدیمی، دشت شوشاب ملایر، استان همدان سومین همایش ملی علوم و تکنولوژی‌های نوین زیستی، ایران. ملایر
  10. سید جلالی، س، ع. 1394 . تعیین پتانسیل تولید اراضی برای گندم در مناطق گتوند و شوشتر استان خوزستان. نشریه مدیریت اراضی.. 3(1) ، 15ـ23.
  11. سیدجلالی، س.ع.، دهقان، ر.، آزادی، ا.، زین الدینی میمند، ع.، نویدی، م.ن.، محمداسماعیل، ز. 1399. بررسی تأثیر عوامل خاکی بر رشد نیشکر در اراضی تحت کشت نیشکر در استان­های خوزستان و مازندران.پژوهش‌های خاک (علوم خاک و آب). 3، 345-359.
  12. سیدجلالی، س.ع. 1395. ارزیابی تناسب اراضی برای گندم در دشت هنام زیرحوزه کرخه، استان لرستان.ششمین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار.
  13. سیدجلالی، ع.ر.، زین‌الدینی، ع.، نویدی، م.ن.، محمداسماعیل، ز. 1398. نیازهای رویشی گیاهان مهم زراعی کشور. موسسه تحقیقات خاک و آب.
  14. شاکری، س.، اولیایی، ح.ر. ابطحی، ع.، آزادی، ابوالفضل. 1394. مطالعه خاک شناسی و تناسب اراضی خاک‌های شور و گچی منطقه برم الوان استان کهگیلویه و بویراحمد.مجلهانسان و محیط زیست. 13(3) ،15-27.
  15. گیوی، جواد. 1376 .ارزیابی کیفی تناسب اراضی برای نباتات زراعی و باغی، نشریه شماره 1015. موسسة تحقیقات خاک و آب. 100 صفحه.
  16. محنت کش، ع. 1378 .ارزیابی کیفی، کمی و اقتصادی تناسب اراضی منطقه شهرکرد برای محصوالت زراعی مهم منطقه. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان.
  17. مشایخی،ف. 1393. ارزیابی کیفی و کمی مناسب بودن زمین برای محصولات رایج در منطقه خداآفرین ، دشت مغان ، دانشگاه شاهد ، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی.
  18. مشیری، ف و همکاران.1393. راهنمای مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه گندم، موسسه تحقیقات خاک و آب کشور. 81 صفحه.
  19. مومنی ع.، 1389." تعیین پراکنش جغرافیایی عناصر غذایی در اراضی زیرکشت گندم آبی در استان‌های فارس، خوزستان و گلستان." مجله پژوهش‌های خاک،. 24(3) : 215-203.
  20. نصیری محلاتی، م.، ع. کوچکی.1388 .پهنه بندی اگرواکولوژیکی گندم در استان خراسان: برآورد پتانسیل و خلأ عملکرد. مجله پژوهش‌های زراعی ایران، ج. 7(2).2 : 709-695.
  21. Alison LE and Moodie CD, 1965. Carbonate Pp. 1379-1369. In: Black CA and et al (ed), Method of Soil Analysis. Part 2. 2th Ed. Monograph No. 9. America Society of Agronomy, Soil Science Society of America, Madison, WI.
  22. Ayers, R.S. and Westcot, D.W., 1985. Water quality for agriculture (Vol. 29, p. 174). Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations.
  23. Azadi, A., & Baghernejad, M. 2018. Qualitative land suitability assessment and estimating land production potential for main irrigated crops in northern of Fars province. Agriculture & Forestry/Poljoprivredai Sumarstvo, 64(4).
  24. Banai MH, 1998. Map of moisture and temperature regime of Iranian soils. Soil and Water Research Institute, Tehran.
  25. Becker-Reshef A, E. Vermote A, M. Lindeman and B. C. Justice. 2010. A generalized regression-based model for forecasting winter wheat yields in Kansas and Ukraine using MODIS data. Remote Sensing of Environment 114: 1312–1323.
  26. Dhaeze D, Deckers J, Rase D, Phong TA and Loi HV, 2005. Environmental and socio-economic impacts of institutional reforms on the agriculture sector of Vittnam Land suitability assessment for Robusta Caffee in the Dak Gan region. Agriculture, Ecosystems and Environment 105:59-76.
  27. Dmitry, H., Torbert, A., and Krueger, E. 2008. Evaluation of agricultural land suitability: Application of fuzzy indicators, (Eds.): ICCSA 2008, Part I, LNCS 5072, pp. 475–490.
  28. 1996. Agro-ecological zoning, Guidelines. FAO soils bulletin No: 76.
  29. 2016. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Statistical database. Available online: www.fao.org.
  30. Rome. 12. FAO. 1997. Land quality indicators and their use in sustainable agriculture and rural development, FAO, Rome, Italy. 212.
  31. Farroq, M., Bramley, H., Palta, J.A. and Siddique, K.H.M. 2011. Heat stress in wheat during reproductive and grain filling phases. Crit. Rev Plant Sci. 30: 1-17.
  32. Gee GW and Bauder JW, 1986. Particle-size Analysis Pp. 383–412. In: Klute A (ed). Methods of soil analysis. Physical and mineralogical methods. Agronomy monograph 9(2ed). American Society of Agronomy, Madison, WI.
  33. Mousavi S, R., F, Sarmadian, Z, Alijani, A, Taati. 2017. Land suitability evaluation for irrigating wheat by Geopedological approach and Geographic Information System: A case study of Qazvin plain, Iran. Eurasian J Soil Sci, 6 (3). P: 275.
  34. Nelson W and Sommers L, 1982. Total carbon, organic carbon and organic matter. Pp.532-81. In: Page AL, Miller RH and Keeney DR (eds). Methods of Soil Analysis. Part2.Chemical and Microbiological Methodes. 2nd ed. Agron. Monogr. 9. ASA and SSSA, Madison, WI.
  35. Richards LA, 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soil. U.S.S. Laboratory. USDA Handb. No 60,
  36. Roades JD, 1982. Soluble salts. Pp. 167-179. In: Page AL, Miller RH and Keeney DR (eds). Methods of Soil Analysis. Part 2, Chemical and Microbiological Methods, 2nd ed, Agron, Monogr, 9, ASA and SSSA, Madison, WI.
  37. Rossiter, D.G. 2000. Methodology for soil resource inventories. Revised version, soil science division. International institute for aerospace survey and earth science (ITC). 132 pp.
  38. Sys, C., Van-Ranst, E., and Debaveye, J. 1991. Land evaluation. Part ІI. Methods in land evaluation, international training center for post graduate soil scientist. Ghent University, Ghent. 247 p.
پژوهش های خاک
دوره 35، شماره 3
آذر 1400
صفحه 217-234

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار