اثر کیفیت و مدیریت آب بر ویژگی‌های شیمیایی خاک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهش بخش تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان

چکیده

یکی از منابع موجود آب در مناطق خشک و نیمه‌ خشک، آب‌های شور زیر زمینی و زه آب های حاصل از زهکشی مناطق بالادست می­باشد که بایستی به نحو مطلوب مورد استفاده قرار گیرد. از جمله روش­های مناسب برای کاهش اثرات شوری، اعمال آبشویی همراه با مدیریت صحیح آبیاری است. در همین راستا آزمایشی در جنوب شرق اصفهان با سه تیمار کیفیت آب آبیاری با شوری‌های 7/1،9 و 5/12دسی-زیمنس بر متر (بترتیبS1، S2 و S3) به عنوان کرت اصلی، دو تیمار مدیریت آبیاری شامل کاربرد آب غیر شور با کیفیت S1 در مرحله جوانه‌زدن و استقرار گیاه و پس از این مرحله کاربرد سه شوری آب فوق‌الذکر تا پایان فصل زراعی (GU)، و آبیاری یکنواخت با کیفیت های فوق‌الذکر از ابتدا تا انتهای فصل زراعی (GQ) به عنوان کرت فرعی و دو تیمار بدون آبشویی و با اعمال آبشویی (بترتیب LR0و LR1) به عنوان کرت‌های فرعی فرعی، در چهار تکرار به صورت طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی در قالب کرت‌های دو بار خرد شده همراه با کشت گندم در خاک با بافت رس و بمنظور بررسی اثر تیمارهای آزمایشی بر برخی خصوصیات شیمیایی خاک مورد مطالعه قرار گرفت با افزایش شوری آب آبیاری، افزایش املاح در نیمرخ خاک بخصوص در لایه سطحی خاک ایجاد گردیده است که البته با اعمال مدیریت­های کاربرد آب غیر شور در مرحله جوانه­زدن و استقرار گیاه و پس از این مرحله کاربرد آب شور و اعمال آب آبشویی میزان افزایش نمک کمتر شده است، ولی همچنان خطر تجمع املاح با توجه به تبخیر سطحی زیاد و بافت سنگین خاک در منطقه وجود دارد و پایداری املاح خاک و الگوی یکنواخت توزیع نمک در خاک را به مخاطره می­اندازد. به طور کلی، شوری آب آبیاری باعث افزایش روند انباشت نمک در خاک شد ولی مدیریت آبیاری و اعمال آبشویی باعث کاهش روند افزایش شوری خاک در طول فصل زراعی شد. نیز، تأثیر مدیریت آبیاری (کاربرد آب غیر شور در مرحله جوانه­زدن و استقرار گیاه و کاربرد آب شور پس از این مرحله) در کاهش شوری خاک بیش از تأثیرآبشویی بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Water Quality and Managements on Soil Chemical Characteristics

نویسنده [English]

  • M. Feizi
Assistant Professor of Isfahan Agriculture and Natural Resources Research Center
چکیده [English]

One of the water resources available in arid and semi-arid regions is the saline groundwater and drainage water from upstream farmlands, which should be used in a proper manner. One of the methods of reducing salinity effects of such water resources could be soil leaching including proper irrigation management. In this respect, an experiment was conducted on wheat (Triticum aestivum l.) on a clay soil in the southeast of Isfahan city. The treatments included three irrigation water salinity levels of 1.7, 9, and 12.5 dS.m-1 (S1،S2 and S3, respectively) and two irrigation water managements: (GU), irrigation with low saline water in early season (germination and establishment stage) and, thereafter, using the abovementioned saline water, and (GQ), irrigation with the three saline water treatments during the whole season. Two leaching treatments including without leaching (LR0) and with leaching (LR1) were also studied. The experiment was laid in a completely randomized block design, arranged as split-split plots with four replications. Salinity of irrigation water increased soil profile salinity, especially in the surface soil layer. Application of low saline water during germination and establishment (GU) and leaching reduced the soil salt contents compared to GQ and LR0 treatment. But, salt accumulation hazard still existed due to high surface evaporation potential and heavy texture of the soil, which could threaten the soil salt balance sustainability. In general, the irrigation water salinity caused an increase in soil salinity, and application of leaching and low saline water at initial stages of crop growth reduced increasing trend of soil salinity. Proper irrigation management, i.e. using low salinity irrigation water at the germination and establishment period, was more effective than leaching application.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Leaching
  • Salinity
  • Sodium adsorption ratio
  • Soil solution ions

مراجع

  1. آقاخانی، ع، 1385. تأثیر شوری آب آبیاری و آبشویی خاک در عملکرد گندم. پایان­نامه کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان.
  2. فیضی، م، 1372. بررسی تأثیر کیفیت و کمیت آب در شوری­زدایی خاک­های منطقه رودشت اصفهان. نشریه فنی و تحقیقاتی موسسه آب و خاک، 8: 8-15.
  3. فیضی، م، 1373. تأثیر تداوم مصرف آب با کیفیت­های مختلف بر خصوصیات شیمیایی خاک. چهارمین کنگره علوم خاک ایران، دانشگاه صنعتی اصفهان.
  4. فیضی، م، 1379. بررسی تأثیر مدیریت­های مختلف استفاده از آب شور بر عملکرد محصول پنبه، مرکز تحقیقات کشاورزی اصفهان، گزارش نهایی، ش 537/79، 1-18.
  5. لندی، ا، 1374. بررسی تأثیر کیفیت آب آبیاری و نسبت آبشویی بر کیفیت زه آب و توزیع نمک در نیمرخ خاک. پایان نامه کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان.
  6. Ayers, R.S., Westcot, D.W., 1985. Water quality for agriculture. FAO. Irrig. and Drain. Paper No. 29. Rev. 1, FAO, Rome.
  7. Chauhan, C.P.S., Singh, R.B., Gupta, S.K., 2008. Supplemental irrigation of wheat with saline water. Water Manage., 95: 253-258.
  8. Chen, S., Li, J., Fritz, E., Wang, S., Huttermann, A., 2002. Sodium and chloride distribution in roots and transport in three poplar genotypes under increasing NaCl stress. Forest Ecol. Manage., 168: 217-230.
  9. Choudhary, O.P., Ghuman, B.S., Josan, A.S., Bajwa, M.S., 2006. Effect of alternating irrigation with sodic and non-sodic waters on soil properties and sunflower yield. of Agr. water manag. 85: 151– 156.
  10. Dosoky, A.K.R., 1999. Effect of saline water on some physical and chemical soil properties, M.Sc. Thesis, Fac., Moshtohor. Zagazig University, Egypt.
  11. El-Boraie, F.M., 1997. A study on the water management under arid conditions,Sc. Thesis, Fac. Agric., Ain Shams University, Egypt.
  12. FAO, Unesco,. 1973. Irrigation, drainage and salinity, An international source book, Hutchinson, FAO, Unesco.
  13. Feizi, M., Aghakhani, A., Mostafazadeh-Fard, B., Heidarpour, M., 2007. Salt tolerance of wheat according to soil and drainage water salinity. Pakestan Journal of Biological Sciences. ISSN 1028-8880.
  14. Ghane, E., Feizi, M., Mostafazadeh-Fard, B., Landi, E., 2009. Water productivity of winter wheat in different irrigation/ planting methods using saline irrigation water. International J. of Agriculture & Biology., 2: 131-137.
  15. B.R., Grattan, S.R., fulton, A., 1999. Agricultural salinity and drainage, California Univ. Davis,California.
  16. Hati, K.M., Biswas, A.K., Bandyopadhyay, K.K., Misra, A.K., 2007. Soil properties and crop yields on a vertisol in India with application of distillery effluent. Soil and Till. Res., 92: 60–68.
  17. Katerji, N., Van Hoorn, J.W., Hamdy, A. Mastrorilli, M., Oweis, T., Erskine, W., 2001. Response of two varieties of lentil to soil salanity. Water Manage., 47: 179-190.
  18. Mostafazadeh-Fard, B., Heidarpour, M., Aghakhani, A., Feizi, M., 2008. Effects of leaching on soil desalinization for wheat crop in an arid region. Editorial Board for publication in plant”, Soil and Environment journal, 2008.
  19. Murtaza, G., Ghafoor, A., Qadir, M., 2006. Irrigation and soil management strategies for using saline-sodic water in a cotton–wheat rotation. of Agric. Water Manage., 81: 98–114.
  20. Ould Ahmed, B.A., Yamamoto, T., Inoue, M., 2007. Response of Drip Irrigated Sorghum Varieties Growing in Dune Sand to Salinity Levels in Irrigation Water”, J. Applied Sciences., Vol. 7, pp. 1061-1066.
  21. Qadir, M., B.R., Sharma, A., Bruggeman, R., Choukr-Allah, F., Karajeh, 2007. Non-conventional water resources and opportunities for water augmentation to achieve food security in water scarce countries. of Agric. water manage., 87: 2-22.
  22. Ragab A.A.M., Hellal, F.A., Abd El-Hady, M., 2008. Water Salinity Impacts on Some Soil Properties and Nutrients Uptake by Wheat Plants in Sandy and Calcareous Soil. Australian Journal of Basic and Applied Sciences., 2 (2): 225-233.
  23. Sharma, D.P., Rao, K.V.G.K., 1998. Strategy for long term use of saline drainage water for irrigation in semi-arid regions. Soil Till. Res. 48: 287-295.
  24. Tedeschi, A., Dell’Aquila, D., 2005. Effects of irrigation with saline waters, at different concentrations, on soil physical and chemical characteristics. Agric. Water Manage, Vol. 77.
  25. Zhang, Z., and Chen, Y., 2005. Studies on adaptability of safflower germplasms in xinjiang, china. Vith International safflower conference, Istanbul, 6-10 June: 132-139.
پژوهش های خاک
دوره 27، شماره 2
شهریور 1392
صفحه 239-252

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار