اثر شوری و تراکم خاک بر جذب نیتروژن، فسفر و پتاسیم توسط گندم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 فارغ التحصیل کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان

2 استادیار گروه خاکشناسی، دانشگاه گیلان

3 استادیار و عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات خاک و آب کشور

چکیده

مدیریت نامناسب زراعی و استفاده طولانی‌مدت از ادوات کشاورزی سنگین سبب ایجاد لایه‌های متراکم در خاک می‌گردد، از طرف دیگر شوری خاک و آب افزون بر کاهش عملکرد گیاهان، اثرات نامطلوب زیادی بر تحمل گیاهان به تنشهای مختلف می­گذارد. با اینحال تأثیر تراکم خاک بر رشد و عملکرد محصولات در خاک‌های شور کمتر مورد توجه قرار گرفته است. به منظور مطالعه تأثیر متقابل تراکم و شوری خاک بر جذب عناصر پرمصرف توسط گندم، آزمایشی گلدانی با خاک لومی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد، تیمارها شامل دو سطح شوری خاک (خاک شور (EC= 6 dS m-1) و غیرشور) و پنج سطح تراکم (شاهد، تراکم 5 درصد، تراکم 10 درصد، تراکم 15 درصد و تراکم20 درصد) بودند. سطوح مختلف تراکم در رطوبت 15 درصد با استفاده از وزنه‌ دو کیلوگرمی که از ارتفاع 30 سانتی‌متری بر سطح خاک درون گلدان‌ها رها گردید ایجاد شد، همچنین برای اعمال شوری موردنظر (dS m-1 6) از آب شور طبیعی استفاده شد. پس از برداشت گندم، مقدار عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم اندازه گیری و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج نشان داد تراکم خاک تأثیر معنی‌داری بر مقدار نیتروژن، فسفر و پتاسیم در دانه گندم (احتمال یک درصد) داشته است، به طوری که با افزایش تراکم خاک توانایی جذب نیتروژن، فسفر و پتاسیم توسط دانه گندم کاهش یافته است. شوری خاک بر مقدار نیتروژن، فسفر و پتاسیم دانه تأثیر معنی‌داری (به ترتیب در سطح احتمال پنج درصد، یک درصد و یک درصد) گذاشته است، به طوری که در تیمارهای شور مقدار نیتروژن، فسفر و پتاسیم دانه نسبت به تیمارهای غیرشور کاهش یافته است. همچنین اثر متقابل معنی‌داری بین تیمارهای تراکم و شوری بر مقدار نیتروژن و پتاسیم دانه (در سطح یک درصد) وجود داشت و با افزایش تراکم در شرایط شور مقدار این عناصر به شدت کاهش یافته است، لیکن این اثر بر مقدار فسفر معنی‌دار نبوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Soil Salinity and Compaction on Nitrogen,Phosphorus and Potassium Uptake by Wheat

نویسندگان [English]

  • E. Shahrayini 1
  • Mahmoud Shabanpour 2
  • S. Saadat 3
1 Former Graduate Student, University of Guilan, Rasht, Iran
2 Assistant Professor, University of Guilan, Rasht, Iran
3 Assistant Professor, Soil and Water Research Institute
چکیده [English]

The long-term use of heavy-weight agricultural machinery has caused extensive compaction in soils, while information about soil compaction effects on growth and yield of crops in saline soil is scanty. To study the interactive effect of soil compaction and salinity on macronutrient elements uptake by wheat grain, a factorial pot experiment was conducted on loamy soil, arranged in randomized complete block design with three replications. The treatments were two levels of soil salinity (saline and non saline) and five compaction levels (0, 5, 10, 15, 20 percent of compaction). Different compaction levels were achieved at 15% moisture level by dropping 2 kg weight, controlled by tripod stand, from 0.3 m height inside the soil filled pots. Natural saline water was used to provide the desired salinity level of soil (6 dS m-1).The amount of grain nitrogen, phosphorus and potassium were measured and statistically analyzed. The results showed that the soil compaction significantly (p<1%) decreased uptake of N, P, K in grain wheat. Salinity decreased the amount of N, P, and K in grain significantly at %5, %1, and %1 levels, respectively. Also, the interactive effect of soil compaction and salinity on the amounts of nitrogen and potassium was significant at %1 level, i.e. the amount of nitrogen and potassium decreased with the increase in soil compaction in saline treatment, however, this interactive effect on grain P was not significant.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Soil compaction
  • Nutrient elements
  • Salinity
  • Wheat
  1. امامی، ع. 1375. روش‌های تجزیه گیاه جلد اول. نشریه 982، موسسه تحقیقات خاک و آب، 130 صفحه.
  2. برزگر، ع. 1380. فیزیک خاک پیشرفته، نشر دانشگاه شهید چمران اهواز. اهواز، ایران.
  3. ملکوتی، م.ج.، پ. کشاورز، س. سعادت و ب. خلدبرین. 1381. تغذیه گیاهان در شرایط شور. انتشارات سنا. تهران. ایران.
  4. همایی، م.، 1381. واکنش گیاهان به شوری. کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران. نشریه شماره 58. تهران. ایران.
  5. Arvidsson, J. 1997. Nutrient uptake in compacted soil in field and laboratory experiments- Doctoral Thesis. Soil Compaction in Agriculture-From Soil stress to Plant stress. Swedish university of Agricultural Sciences, Uppsala, Paper 7.
  6. 6. Ball, B.C. 1981. Pore Characteristics of soil from two cultivated experiments as Shown by gas diffusivity and Permeability of air filled porosities. J. Soil Sci. 32: 483-498.
  7. 7. Bernadro, M.A., E.T. Diegvez, H.G. Jones, F.A. Chairez, C.L.T. Janguren and A.L. Cortes. 2000. Screening and classification of cow pea genotypes for salt tolerance during germination. Int. J. Exp. Bot. 67: 71-84.
  8. Blaine, R. and K. Hanson. 2003. Agricultural salinity and drainage. University of California.
  9. 9. Bohra, J.S. and K. Doerffling. 1993. Potassium nutrition of rice (oryza Sativa) Varieties under NaCl salinity. Plant and Soil. 152: 299-303.
  10. 10. Boune, F., R.J. Bouma and A. desmet. 1978. A Case study on the effect of compaction on potato growth in a loamy sand soil. I Physical measurements and rooting patterns. Netherlands Journal of Agricultural Sciences, 26: 405-420.
  11. 11. Castillo, S.R., R.H. Dowdy, J.M. Bradford and W.E. Larson. 1982. Effect of applied mechanical Stress on plant growth and nutrient uptake. Agron. J. 74: 526-530.
  12. 12. Dejong-Hughest, J., J.F. Moncrief, W.B. Voorhees and J.B. Swan. 2001. Soil compaction causes, effect and control. Extension educator, University of Minnesota.
  13. 13. Grattan, S.R. and C.M. Grieve. 1992. Mineral nutrient acquisition and response by plants grown in Saline environments. In: Pessarakli, M. (Ed). Handbook of plant and cold stress. pp. 203-226.
  14. 14. Ilahi, , F. Hossain and M. Khan. 1994. The effect of salinity and macronutrient level on Wheat. I. Composition. J. plant Nutrition, 20 (9): 1169-1182.
  15. Kafkafi, U., N. Valores and J. Letery. 1982. Choloride interaction with nitrate and P nutrition in tomato. J. Plant Nutrition. 5:1369-1385.
  16. 16. Larson, W.E. 1982. Predicting soil mechanical behavior during tillage, 151-155. InUnger et al., Eds. American Society of Agronomy. Madison, WI.
  17. 17. Lipiec, J. and W. Stepniewski. 1995. Effect of soil compaction and tillage systems on uptake and losses of nutrients. Soil Tillage Research. 35: 37-52.
  18. 18. Soane, B.D., P.S. Blackwell, J.W. Dickson and D.J. Painter. 1981. Compaction by agricultural vehicle: a review. 1. Soil and Wheel Characteristics. Soil Tillage Research, 1: 207-237.
  19. Voorhees, W.B., W.W. Nelson and G.W. Randal. 1986. Extent and persistence of subsoil compaction caused by heavy axle loads. Soil Sci. Soc. Am. J. 50:428-433.