تأثیر استفاده از نمک‌های حاوی کلسیم به روش تزریق در تنه بر کاهش شدت عارضه خشکیدگی خوشه خرمای مضافتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی جیرفت و کهنوج

چکیده

عارضه پژمردگی و خشکیدگی خوشه خرما در چند سال اخیر مهمترین معضل تولیدکنندگان خرمای ایران بوده است و کاهش رطوبت نسبی و افزایش دما را از علل اصلی وقوع این عارضه می دانند. یون کلسیم صدمات ناشی از تنش های محیطی در گیاه را کاهش می دهد ولی این یون در گیاه به کندی حرکت می کند. افزایش غلظت شیره سلولی به کمک تزریق به موقع کلسیم می تواند مقاومت سلولها را در برابر افزایش ناگهانی درجه حرارت بالا برده و از آسیب دیدن میوه ها جلوگیری کند. به منظور بررسی تأثیر تزریق نمک‌های کلسیم به تنه نخل مضافتی بر شدت این عارضه طرحی در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با 7 تیمار: شاهد، تزریق محلول های اشباع سولفات کلسیم، یک درصد نیترات و کلرور کلسیم در دو زمان نیمه اول اسفند و نیمه اول اردیبهشت در چهار تکرار که هر درخت یک کرت آزمایشی را تشکیل می‌داد در دو باغ که سابقه آلودگی با این عارضه را داشتند از اسفندماه 1381 در منطقه جیرفت به مرحله اجرا درآمد. تزریق با استفاده از تزریق کننده هیدرولیکی (تزریق با فشار بالا) انجام شد. نتایج نشان داد که از نظر تأثیر تیمارها بر میزان خسارت عارضه 3 گروه وجود دارد گروه اول تیمار شاهد (3/76٪) همراه با تیمارهای تزریق کلرید و سولفات کلسیم می‌باشد. یعنی تزریق این دو نمک در زمان‌های ذکر شده تأثیری در جلوگیری از شدت عارضه نداشته است. گروه دوم تیمار تزریق نمک نیترات کلسیم در نیمه اول اسفندماه است که به طور معنی‌داری نسبت به گروه اول باعث کاهش شدت عارضه شده است (5/48٪) کمترین میزان خسارت عارضه در گروه سوم یعنی تیمار تزریق دو مرحله‌ای نیترات کلسیم مشاهده شده است (5/38٪). بین میانگین میزان کلسیم برگ و شدت عارضه در یکی از محل های اجرای طرح همبستگی معنی داری (**8/0- R= ) بدست آمد. استفاده از تکنیک تزریق با فشار بالا باعث افزایش غلظت کلسیم در برگ و دم خوشه گردید که نشان می‌دهد تحت شرایط مشابه با این آزمایش این تکنیک روشی مناسب جهت استفاده از عناصر غذایی در نخل می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Calcium Salts Trunk Injection on Intensity of Mozafati Date Palm Bunch Wilting and Drying Disorder

نویسندگان [English]

  • Seyed Ali Ghaffari Nejad
  • A. Sabbah
Researcher, Jiroft and Kahnooj Agricultural Research Center
چکیده [English]

Date palm bunch wilting and drying disorder has been the most important problem of Iran palm producers in recent years. Reduction of relative humidity and increased air temperatures are known as the major causes of this disorder. Calcium decreases plants injuries due to environmental stress, though its movent in plants is slow. Increase in cell sap concentration with calcium injection can increase cell resistance when temperature increases suddenly, thereby preventing fruit injury .In order to investigate  the effect of calcium salts trunk injection on this disorder, an experiment was conducted since 2003, using four replicatios of a randomized complete block design with 7 treatments: Check , injection of saturated solution of calcium sulfate , %1 solution of calcium nitrate and chloride in two times  (second half of Feb and Apr ). Every plot contained one tree in two garden that had been infected with this disorder in recent years. A hydraulic pump was used to inject the solution into tree trunks. Results showed three different groups of disorder injury. The first group consisted of the check (76.3% injury) , calcium chloride, and sulfate treatments, indicating that these two salts had no significant effect on reduction of disorder injury . The second group was injection of calcium nitrate in the second half of Feb that had significantly decreased disorder injury in contrast to the first group (48.5 %) .The least disorder injury was observed in the two-stage injection of calcium nitrate (38.5%).Correlation of mean leaf calcium concentration and disorder injury was significant in one of the experimental sites (R=-0.88**).Calcium concentration of bunch and leaf increased significantly with high pressure injection method, indicating that, in similar conditions, this method can be used to provide nutrients to the palm trees.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Date palm
  • Date palm bunch wilting and drying disorder
  • Trunk injection
  • Calcium injection
  1. اباذرپور، م و ا . بصیریان. 1376. شناسایی ارقام خرمای استان کرمان، (جلد اول جیرفت، کهنوج، بم و شهداد). انتشارات اداره کل کشاورزی استان کرمان. 21 ص.
  2. اشرف‌جهانی، آ. 1381. خرما میوه زندگی. نشر علوم کشاورزی. 147 ص.
  3. آمار و اطلاعات سازمان جهاد کشاورزی منطقه جیرفت. 1381.
  4. ایزدی،م و و.روشن سروستانی. 1385. اثر تنظیم کننده های رشد بر عارضه پژمردگی وخشکیدگی خوشه، عملکرد، وزن و اندازه میوه خرما رقم کبکاب . مجله علوم و فنون باغبانی ایران .66-57 : (1)7 .
  5. پژمان، ح.، و. روشن سروستانی، و ا. راه‌خدایی . 1382. عارضه پژمردگی خوشه خرما و راهکارهای کنترل آن. فصل‌نامه دنیای نخل. 4- 1.
  6. پژمان ، ح .، و .روشن سروستانی و ا . راه خدایی . 1383 . اثر انواع تنک و پوشش بر عارضه پژمردگی و خشکیدگی خوشه خرمای مضافتی در ناحیه جیرفت. 230-215: (4)5
  7. پناهی، خ. 1379. نگاهی بر علل خشکیدگی خوشه خرما. ماهنامه علمی تخصصی کشاورزی زیتون. 51- 46 : 144.
  8. پوزش شیرازی و همکاران .1382 . خشکیدگی خوشه خرما .خلاصه مجموعه مقالات بم .
  9. دیالمی، ح. 1382. تغذیه برگی و کاربرد آن در نخیلات. فصل‌نامه دنیای نخل 55- 51.
  10. روستا، م. ج. 1382. تأثیر محلول‌پاشی با سولفات پتاسیم و کلرورکلسیم بر عارضه پژمردگی و خشکیدگی خوشه خرما رقم مضافتی. مجله خاک و آب. 130- 123 : (2) 17.
  11. زلفی ، م . .1385 . گزارش نهایی طرح تحقیقاتی(( بررسی اثرات مقادیر و روشهای کاربرد آهن بر کمیت و کیفیت ارقام تجارتی خرما)).مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بوشهر. 56 ص .
  12. ساردوئی، م. ر. 1378. گزارش محلول‌پاشی خرما با نمک‌های کلسیم. جشن خرما بم.
  13. سرحدی ، ج . 1381 . اثر بافت و شوری خاک بر عارضه خشکیدگی خوشه خرما . مجموعه مقالات هشتمین همایش تخصصی خرما ،بم .
  14. علوی، ا. 1379. عارضه خشکیدگی خوشه خرما. خلاصه خشکیدگی خوشه خرما. خلاصه مقالات چهارمین کنگره گیاه‌پزشکی ایران. جلد دوم بیماری‌های گیاهی و علف‌های هرز. دانشگاه صنعتی اصفهان. 124 ص.
  15. کاشانی، م. 1371. روش‌های تکثیر خرما. انتشارات دانشگاه تهران. 40 ص.
  16. کرمپور، ف. 1380. گزارش ارائه شده در سومین نشست عارضه خشکیدگی خوشه خرما، مؤسسه تحقیقات خرما و میوه‌های گرمسیری کشور. 3 ص.
  17. محمدی ، ح. م. و ق. ع . مقتدری .1384 . ارتباط پارامترهای اقلیمی و عارضه خشکیدگی خوشه خرما .بیابان . 348 -339: (2) 10 .
  18. مرکز تحقیقات کشاورزی جیرفت. 1380. گزارش طرح های تحقیقاتی در رابطه با عارضه خشکیدگی خوشه خرما.
  19. مرکز تحقیقات کشاورزی جیرفت. 1382. معرفی خشکیدگی خوشه خرما و روش‌های پیشگیری از آن. 1 ص.
  20. ملکوتی، م. ج.، ف . رئیسی، ج. طباطبایی و س. م. سمر.1377. معرفی روش تزریق در تنه درختان میوه برای رفع کمبودها و بهبود کمی و کیفی محصولات باغی در کشور . موسسه تحقیقات خاک و آب . نشریه فنی شماره 34.
  21. میرزایی ،م.ر. ،رحیمیان . ح ، و م . آزادوار .1381 . تأثیر نیترات نقره و محلول بردو بر کاهش عارضه خشکیدگی خوشه خرما. بیماریهای گیاهی جلد 1 و 2. ص 46.
  22. نجفی‌نیا، م. و آزادوار، م. 1381. جداسازی عوامل قارچی همراه با عارضه خشکیدگی خوشه خرما در مناطق جیرفت، کهنوج و بم. مجموعه مقالات هشتمین همایش تخصصی خرما. ارگ جدید بم. 70 ص.
  23. Abo-Rady,M. D.K., H. S. Ahmed and M. Ghanem.1987. Response of Date Palm to iron fertilization by trunk injection and soil application . College Agric. And Food Sci.King Faisal Univ. Hofuf 31982. Saudia Arabia.
  24. El-Sayed EL-Badawy , T. El-Baz and El-Refaey F.A.El-Dengawy.2002. Effect of calcium and zinc sprays on fruit dropping nature of Hayany date cultivar .I. yield and fruit quality. Pomology Department , Faculty of Agriculture ,Mansoura University , Egypt.
  25. Helper,P.K. and Wayne, R.O. 1985. Calcium and plant development . Ann. Plant Physiol., 36: 397-439.
  26. Ma,T.S.,and G. Zuazga. 1942. Micro-Kjeldal determination of nitrogen . A new indicator and an improved rapid method. Ind. Eng . Chem.Anal.Ed.14:280-282.
  27. Marschner,H. 1995 . Mineral nutrition of higher plants . 2nd Academic press, Sandiego,CA.
  28. Anonymous .1983. Micronutrient news. Micronutrient Bulletin . Vol.13 No 4U.K.
  29. Neilsen, G. H. M, Meheriuk and Moyls, A. L. 1985. Calcium concentration of Golden delicious apples as influenced by foliar spray and trunk injection. HortScience. 20 (2): 232- 233.