اثر مدیریت مصرف نیتروژن بر کارائی مصرف آن در گندم دیم با استفاده از نیتروژن-15

نویسندگان

1 استادیار بخش تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران

2 استاد گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان

3 کارشناس پژوهشکده کشاورزی هسته‌ای، پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای

4 استادیار موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران

5 دانشیار گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان

چکیده

به منظور بررسی اثر مدیریت مصرف نیتروژن بر کارائی نیتروژن در گندم دیم، آزمایشی با سه نحوه مصرف نیتروژن شامل کل نیتروژن در پائیز،  در پائیز +  در بهار، و  در پائیز +  در بهار به عنوان کرت اصلی و پنج سطـح نیتروژن شامـل 0، 30، 60، 90 و 120 کیلوگرم در هکتار با استفاده از اوره نشان­دار 8 و 6 اتم درصد اضافه به عنوان کرت فرعی با سه تکرار در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی به صورت کرت‌های یک­بار خرد شده در سال زراعی 92-1391 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی قاملو کردستان اجرا شد. نتایج نشان داد که اثر نحوه مصرف بر عملکرد دانه، برداشت نیتروژن در سطح آماری پنج درصد معنی­دار بود. اثر مقادیر نیتروژن بر عملکرد دانه، برداشت کل نیتروژن، %[1]Ndff، برداشت نیتروژن و کارایی نیتروژن در سطح یک درصد و پروتئین دانه در سطح پنج درصد معنی­دار بود. با مصرف نیتروژن، عملکرد دانه و درصد پروتئین دانه نسبت به شاهد به ترتیب 35 و 33 درصد افزایش نشان دادند. با افزایش مصرف نیتروژن از 30 تا 120 کیلوگرم در هکتار، % Ndff از 11 تا 39 درصد افزایش یافت که این مقادیر به ترتیب با کارایی نیتروژن-15، 21 تا 28 درصد مرتبط بود. بیشترین کارایی (31 درصد) با مصرف 90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل شد. از کل نیتروژن جذب شده توسط اندام هوایی گندم، 70 درصد مربوط به دانه بود. بهترین عملکرد دانه با بیشترین کارایی نیتروژن در تیمارهای مصرف کل در پائیز،  در پائیز +  در بهار و  در پائیز +  در بهار به ترتیب با مصرف 69، 60 و 51 کیلوگرم نیتروژن در هکتار برآورد شد.



[1] .Fraction of Nitrogen in the plant derived from the 15N labeled fertilizer(Ndff)

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Nitrogen Application Management on Nitrogen Use Efficiency in Rainfed Wheat Using 15N Isotope

نویسندگان [English]

  • M. H. Sedri 1
  • A. Golchin 2
  • R. Mirkhani 3
  • V. Fieziasl 4
  • A. Sioseh-mardeh 5
1 Associate Professor of Soil and Water Research Department of Kurdistan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Sanandaj, Iran
2 Professor of Soil Science Department of Agricultural Faculty of Zanjan University
3 Researcher in Atomic Agricultural Research Institute (Atomic Energy Organization of Iran)
4 Assistant Professor of Dryland Agricultural Research Institute (DARI)
5 Associate Professor of Plant Breeding Department of Agricultural Faculty, University of Kurdistan
چکیده [English]

In order to study the effects of nitrogen application management on nitrogen use efficiency (NUE) in rainfed wheat, a field experiment was conducted as split plot experiment, based on randomized complete block design, included five rates of nitrogen (0, 30, 60, 90 and 120 kgN ha-1) using urea (labeled with 8% and 6% atom excess 15N) as the main plot in Kurdistan province during 2012-13. The sub-plots were consisted of three application times such as T1: Total nitrogen in the fall, T2: 2/3 nitrogen in the fall + 1/3 nitrogen in the spring, and T3:1/2  nitrogen in the fall + 1/2  nitrogen in the spring (at tillering stage). The isotopic (15N) technique was applied to estimate fertilizer N recovery efficiency based on recovery of labeled urea-15N in the aboveground portion of wheat (grain and straw). Results showed that the effects of nitrogen timing on grain yield and total N uptake were significant at 5% level. The effect of nitrogen rates were significant on grain yield, total N uptake,fertilizer N uptake, fraction of N in the plant derived from the 15N-labeled fertilizer (Ndff%), and NUE of 15N (p<0.05), and grain protein content (p<0.05). Compared with the check, nitrogen timing increased grain yield and grain protein content by 35% and 33%, respectively. By increasing nitrogen from 30 to 120 kg.ha-1,fraction of Ndff % was increased from 11% to 39%, corresponding to NUE range from 21% to 28%. The maximum NUE (33%) was obtained in 90 kg N.ha-1. About 70% of nitrogen uptake in the aboveground portion of wheat was belonged to grain wheat. Optimum grain yield with maximum NUE in different nitrogen application timings of T1, T2 and T3 were estimated at 69, 60, and 51 kg N.ha-1, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nitrogen uptake
  • Labelled urea
  • N application timing
  • Wheat

مراجع

  1. علی احیائی، م. و ع. ا. بهبهانی زاده. 1372. شرح روش‌های تجزیه خاک (جلد اول). مؤسسه تحقیقات خاک و آب، نشریه شماره 893. ص 129.
  2. غفاری، ع. ع. 1387. راه کارهای افزایش تولید در اراضی دیم ایران. موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور. ص.91.
  3. فیضی اصل، و. 1386. بررسی اثر مقادیر و اشکال مختلف نیتروژن خاک در خصوصیات کمی  و کیفی گندم دیم. موسسه تحقیقات کشاورزی دیم. شماره ثبت: 317/86 . ص 146.
  4. فیضی‌اصل، و. 1390. مطالعه اثرات کاربرد مقادیر و زمان مختلف مصرف نیتروژن در نیاز نیتروژنی، کارایی استفاده از نیتروژن و کمیت و کیفیت عملکرد‌ دانه ارقام مختلف گندم دیم. مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم. نشریه شماره 39694. ص179.
  5. فیضی اصل، و. و  غ. ر. ولیزاده. 1382. تأثیر زمان و مصرف ازت در عملکرد گندم دیم. مجله خاک و آب. جلد 17، شماره 1. ص 29-38.
  6. فیضی اصل، و. و ع. ر. پورمحمد.1993. اثر مقادیر و زمان مصرف نیتروژن بر کارآیی زراعی نیتروژن و عملکر د دانه ارقام گندم دیم. نشریه علمی پژوهشی دانش آب و خاک. جلد 24. شماره 3.  ص 93 -  104.
  7. فیضی اصل، و. فتوت، ا.  آستارایی، ع. ر. و ا. لکزیان. 1993.مدیریت بهینه نیتروژن برای ژنوتیپ‌های مختلف گندم دیم با استفاده از نیتروژن- 15. پایان نامه دکتری. دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد.
  8. ملکوتی،م. ج. م. نفیسی، و ب. متشرع زاده. 1379. عزم ملی برای تولید کود در داخل کشور«گامی ارزنده به سوس خودکفایی و دستیابی به کشاورزی پایدار». نشر آموزش کشاورزی..
  9. ملکوتی، م. ج. و م. همایی. 1383. حاصلخیزی خاک‌های مناطق خشک «مشکلات و راه‏حل‌های». انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. ص 494.
  10. Antep, S. 1997. Evaluation of some chemical of soil nitrogen available based on 15nitrogen technique. Common Soil Sci. Plant Anal. 28: 537- 550
  11. Blankenau, K., Olfs, H. W., and H. Kuhlmann. 2002. Straegies to improve the use efficiency of mineral fertilizer nitrogen applied to winter wheat. J. Agron. Crop. Sci. 188: 149-154.
  12. Blum, A. 1998. Improving wheat grain filling under stress by stem reserve mobilization. Euphytica. 100: 77–83.
  13. Borghi, B. 2000. Nitrogen as determinant of wheat growth and yield. In: Satorre, E, H., Slafer, G.A. (eds.) Wheat ecology and physiology of yield determination. Food Products Press. New York. pp. 67-84.
  14. Buresh, R. J., P. L. G., Vlek and K. Harmsen. 1990. Fate of fertilizer nitrogen applied to wheat under simulated Mediterranean environmental conditions. Fertilizer Research. 23: 25-36.
  15. Chen, X., J. Zhou, X. Wang, A. M., Blackmer and F. Zhang. 2004. Optimal rates of nitrogen fertilization for a winter wheat - corn cropping system in Northern China. Commun Soil Sci Plant Anal. 35: 583-597.
  16. Dilz, K.1988. Efficiency of uptake and utilization of fertilizer nitrogen by plant. pp.
  17. 1-26. In: D. S. Jenkinson, and K. A. Smith (eds.). Nitrogen efficiency in agricultural soils. Elsevier Applied Science, Amsterdam, Holland.
  18. El Mejahed, K. 1993. Effect of N on yield, N uptake and water use efficiency of wheat in rotation systems under semi-arid conditions of Morocco .Ph.D. Dissertation. Univ. Nebraska. Lincoln, Nebraska.
  19. Fowler, D. B., and J. Brydon. 1989b. No-till winter wheat production on the Canadian prairies timing of nitrogen fertilization. Agronomy Journal. 81: 817-825.
  20. Gaid, M. 1992. Rainfed cereal fertilization in Algeria. p. 267-272. In: J. Ryan, and A. Matar (eds.). Fertilizer use efficiency under rainfed agriculture in west Asia and North Africa. Proc. Fourth Regional Workshop. Agadir, Morocco. 5-10 May, 1991. ICARDA, Aleppo, Syria.
  21. Giller, K. E. 2004. Emerging technologies to increase the efficiency of use of fertilizer nitrogen. In: A. R. Mosier, J. K., Syers and J. R., Freney (eds). Agriculture and the nitrogen Cycle. Scope 65. Island.
  22. Giambavo, D., Ruisi, P., Giuseppe D, M., Frenda, A, S., and, G, Amato. 2010. Nitrogen use efficiency and nitrogen fertilizer recovery of durum wheat genotype as affected by interspecific competition. Agronomy Journal. 102: issue 2.707-715.
  23. Halvorson A. D., D. C. Nielsen and C.A., Reule. 2004. Nitrogen fertilization and rotation effects on no-till dryland wheat production. Agron J. 96: 1196-1201.
  24. Hayanes, R. J. 1999. Fate and recovery of 15N-labelled fertilizer urea applied to winter wheat in spring in the Canteebury region of New Zealand. Jounal of Agricutural Science: 133. 125-130.
  25. Hirel B, J., Le Gouis, B. Ney, and A. Gallais. 2007. The challenge of improving nitrogen use efficiency in crop plants: toward a more central role for genetic variability and quantitative genetics within integrated approaches. J. Exp Bot. 58(9): 2369-2387.
  26. Huggins, D. R., and W. L., Pan. 1993. Nitrogen efficiency component analysis: an evaluation of cropping system differences in productivity. Agron J. 85: 898-905.
  27. IAEA. 1974. Isotope Studies on wheat fertilization tech. Report Series No. 157. Int. Atomic Energy Agency, Vienna.
  28. Ichir, L. L., M. Ismaili, and G. Hofman. 2003. Recovery of 15N labeled wheat residue and residual effects of N fertilization in a wheat–wheat cropping system under Mediterranean conditions. Nutr. Cycling Agroecosyst. 66:201–207.
  29. Johnston, A. M., and D. B. Fowler. 1992. Response of no-till winter wheat to nitrogenfertilization and drought stress. Can. J. Plant Sci. 72: 1075-1089.
  30. López-Bellido, Luis., Rafael J. López-Bellido and Francisco J. López-Bellido. 2006. Fertilizer Nitrogen Efficiency in Durum Wheat under Rainfed Mediterranean Conditions: Effect of Split Application. Agron J. 98:55-62.
  31. Macdonald, A.J., P.R. Poulton, E.A. Stockdale, D.S. Powlson, and D.S. Jenkinson. 2002. The fate of residual N-15-labelled fertilizer in arable soils: Its availability to subsequent crops and retention in soil. Plant Soil. 246:123–137.
  32. Mahler, R.L., F.E. Koehler, and L. K. Lutcher. 1994. Nitrogen source, timing of application and placement: Effects on winter wheat production. Agron J. 86: 637-642.
  33. Mariana, A. Melaj, Hernán E. Echeverría, Silvia C. López, Guillermo Studdert, Fernando Andrade and Néstor O. Bárbaro. 2003. Timing of Nitrogen Fertilization in Wheat under Conventional and No-Tillage System. Agron. J. 95: 1525-1531.
  34. Nielsen, N. E., J. K. Schjorring and H. E. Jensen. 1988. Efficiency of fertilizer nitrogen uptake by spring barley. pp. 62-72. In: D. S., Jenkinson, and k. A., Smith (eds.). Nitrogen efficiency in agricultural soils. Elsevier Applied Science, Amsterdam, Holland.
  35. Papastylianou, I.1992. Plant analysis for diagnosing nitrogen fertilizer requirements of wheat and barley. p. 193-200. In: J. Ryan, and A. Matar (eds.). Fertilizer Use Efficiency under Rain-fed. Agriculture in West Asia and North Africa .ICARDA, Aleppo, Syria.
  36. Prihar, S, S., Sandhu K, S., Singh M, Verma H, N., Singh R. 1989. Response of dryland wheat to small supplemental irrigation and fertilize nitrogen in Submontane Punjab. Fertilizer Research. 21: 23-28.
  37. Ryan, J., N. Nsarellah, and M, Mergoum. 1997. N fertilization of durum wheat in the rainfed area of Morocco: biomass, yield. Cereal Res Communications. 25: 85-90
  38. Ryan, J., M. Pala, S. Masri, M. Singh, and H. Harris. 2008. Rainfed wheat-based rotations under Mediterranean conditions: Crop sequences, nitrogen fertilization, and stubble grazing in relation to grain and straw quality. European Journal of Agronomy. 28: 112–118.
  39. Schepers, J. S., M. G. Moravek, E. E. Alberts, and K. D. Frank. 1991. Maize production impacts on groundwater quality. J. Environ. Qual. 20:12–16.
  40. Simonis, A. D. 1988. Studies on nitrogen use efficiency in cereals. p. 110-124. In: D. S. Jenkinson, and K. A. Smith (ed.). Nitrogen Efficiency in Agricultural Soils. Elsevier Applied Science, Amsterdam, Holland (1988).
  41. Sowers, K. E., W. L., Pan, B. C., Miller, and J. L., Smith. 1994. Nitrogen use efficiency of split nitrogen applications in soft white winter wheat. Agron J. 86: 942-948.
  42. Koenig, R. T., C. G., Cogger, and A. I., Bary. 2011. Dryland winter wheat yield, grain protein, and soil nitrogen responses to fertilizer and biosolids applications. Applied and Environmental Soil Science. 2011: 1- 9.
  43. Yazdani, A., Ghadiri, H. and S. Kazemaini. 2012. Interaction effect of weed, seed density and nitrogen splitting on yield of rainfed wheat. Journal of plant protection: 26. No 2. 152-161.
پژوهش های خاک
دوره 31، شماره 1
خرداد 1396
صفحه 1-17

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار