اثر اسید اگزالیک در افزایش قابلیت استفاده فسفر خاک برای گیاه گندم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد علوم خاک دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

بعضی از گیاهان کلسیم‌دوست در شرایط کمبود فسفر، به طور طبیعی قادرند تا حدی قابلیت استفاده فسفر را از طریق تراوش برخی ترکیبات نظیر اسیدهای آلی با وزن مولکولی کم افزایش دهند. این تحقیق با الگوبرداری از این ویژگی خاص گیاهان و با هدف استفاده از یک اسید آلی در خاک آهکی با فسفر قابل استفاده نسبتاً کم، به منظور افزایش قابلیت جذب فسفر انجام شد. آزمایش در گلخانه با پنج تیمار ترکیبی از کود معدنی مونو کلسیم فسفات (Ca(H2PO4).2H2O) و اسید اگزالیک (خالص با فرمول C2H2O4.2H2O) به صورت طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار و در یک خاک آهکی با بافت لوم انجام گرفت. برای ساخت تیمارها مقادیر 68، 8/40، 2/27، 6/13 و صفر میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک از کود مونو کلسیم فسفات به ترتیب با صفر، 6/1، 4/2، 2/3 و 4 میلی‌مول بر کیلوگرم خاک از اسید اگزالیک ترکیب شد. دو ماه بعد از کشت گندم (Triticum aestivum) از رقم پارسی، گیاهان برداشت شد و ماده خشک اندام رویشی، غلظت و مقدار جذب فسفر توسط گندم و غلظت فسفر قابل جذب خاک اندازه‌گیری گردید. نتایج نشان داد دامنه غلظت‌های مورد استفاده اسید اگزالیک (6/1 تا 4 میلی‌مول بر کیلوگرم خاک) برای افزایش قابلیت استفاده فسفر مناسب بود. کم کردن مصرف کود فسفر در خاک و اضافه کردن اسید اگزالیک برای جبران آن وزن ماده خشک گیاه را کاهش نداد و منجر­به افزایش معنی‌دار جذب فسفر از خاک نیز شد. همچنین اضافه کردن اسید اگزالیک به خاک کارایی جذب فسفر گیاه را افزایش داد. نتایج تحقیق نشان داد، تیمار 2/27 میلی گرم بر کیلوگرم کود مونو کلسیم فسفات (به عنوان 40 درصد نیاز کود فسفر گیاه) و 4/2 میلی‌مول بر کیلوگرم اسید اگزالیک، بهترین ترکیب کود و اسید، برای افزایش قابلیت استفاده فسفر بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Oxalic Acid on Increasing Soil Phosphorus Availability for Wheat

نویسندگان [English]

  • S. Dabestani Razavi 1
  • R. Khorassani 2
  • A. Fotovat 2
چکیده [English]

Most plants are able to increase soil phosphorus availability by exuding some compounds such as organic acids when they experience phosphorous deficiency. Considering this special ability of plants, the main purpose of the present research was to investigate if application of organic acids may increase P availability in soil. Therefore, a greenhouse experiment was conducted with five treatments of different combinations of mono-calcium phosphate and oxalic acid in a completely randomized design with three replications in a calcareous soil. Treatments were 68, 40.8, 27.2, 13.6, and 0 mg kg-1 of phosphate fertilizer respectively combined with 1.6, 2.4, 3.2 and 4 mmol kg-1 of oxalic acid in soil. Plants were harvested after two months. Then, shoot dry matter, P concentration and uptake of plant and soil P concentration were measured. The results showed that the range of oxalic acid concentration (1 to 4 mmol kg-1 of soil) was effective for increasing phosphorus availability in soil. Applying oxalic acid instead of P fertilizer not only did not reduce plant dry matter, but also led to a significant increase in P uptake of plant. Moreover, phosphorous uptake efficiency of plant was increased by adding the oxalic acid to the soil. The results also showed that the combination of 27.2 mg kg-1 of calcium phosphate (as 40 percent reduction in phosphorus fertilizer requirements of plants) and 2.4 mmol kg-1 of oxalic acid was the best combination of acid and fertilizer among the other treatments for increasing the availability of phosphorus.