توزیع مکانی ماده آلی در خاک‌های سطحی در سه اقلیم استان اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه صنعتی اصفهان

2 استاد دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده

کربن آلی خاک و ویژگی­های مرتبط با آن مهمترین شاخص­های شناخته شده کیفیت خاک هستند. علیرغم اهمیت کربن آلی خاک، تاکنون مطالعه جامعی در زمینه بررسی تغییرات کربن آلی در خاک­های استان اصفهان انجام نشده است لذا این مطالعه با هدف بررسی مهمترین عوامل مؤثر بر مقدار کربن آلی خاک­های استان اصفهان انجام شد. تعداد 248 نمونه خاک سطحی از کل استان اصفهان جمع­آوری شد. ویژگی­های خاک با روش­های استاندارد آزمایشگاهی اندازه­گیری شد. داده های درازمدت دما و بارش 21 ایستگاه سینوپتیک استان تهیه و رابطه رگرسیونی بین هر یک از ویژگی های اقلیمی با ارتفاع در ایستگاه­های سینوپتیک استان برقرار شد. از این روابط معنی­دار برای تخمین مقادیر بارش و دما در نقاط نمونه­برداری استفاده گردید. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات خاک و تعیین مؤثرترین آن­ها از روش تحلیل مؤلفه­های اصلی استفاده شد. پیش­بینی مقدار کربن آلی خاک با استفاده از معادلات رگرسیون خطی چندمتغیره انجام شد. نتایج مطالعه تحلیل مؤلفه­های اصلی در خاک­های استان نشان داد که خاک­های استان تحت تأثیر 4 دسته عوامل قرار دارند که به­ترتیب تحت عنوان اقلیم و بافت خاک، شوری خاک، درصد گچ و آهک معرفی
می­شوند. مدلسازی رگرسیون چندمتغیره نیز نشان داد که اقلیم و بافت خاک نقش مؤثری در پیش­بینی مقدار کربن آلی خاک دارند. اختلاف معنی­دار آماری بین مناطق اقلیمی متفاوت در استان از نظر مقدار کربن آلی خاک مشاهده شد. در مجموع با توجه به تفاوت اقلیمی چشمگیر در استان و کمبود کربن آلی در خاک­های استان انتظار می­رود با برنامه­ریزی­های دراز مدت و اقدامات مدیریتی لازم از کاهش ذخایر کربن خاک و به تبع آن تخریب خاک به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک جلوگیری به عمل آید. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Spatial Distribution of Soil Organic Matter in Surface Soils of Three Climatic Zones in Isfahan Province

نویسندگان [English]

  • F. Khayamim 1
  • H. Khademi 2
چکیده [English]

Organic matter and its related soil properties are among the most important indicators of soil quality. Despite the importance of soil organic carbon, no comprehensive study has been done on organic carbon changes in soils of the Isfahan Province. The objective of this research was to investigate factors affecting soil organic carbon in soils of this province. A total of 248 surface soil samples were collected from different climatic zones of the province. Soil properties were measured by standard laboratory methods. Long-term temperature and precipitation data for 21 synoptic stations in the Isfahan Province were collected. Regression equation between each climatic parameter and elevation was established. These significant equations were used to estimate temperature and precipitation in the sampling points. Principal component analysis (PCA) was used to find the most effective factors which controlled soil variability in the study area. Multiple linear regression analysis was developed to estimate soil organic carbon in the study area. The results showed that four principal components control soil organic carbon in the study area, namely, climate and soil texture, soil salinity, gypsum, and calcium carbonate percentage. Climate and soil texture were identified by multiple linear regression as the most important factors influencing the soil organic carbon in the study area. There was significant statistical difference in the soil organic carbon percentage among different climatic zones. Due to considerable climatic differences and low amounts of soil organic carbon in the Isfahan Province, long-term planning and management practices are needed to prevent carbon loss and soil degradation, especially in arid and semi-arid regions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • نسبت اختلاط؛ آنالیز رشد