اثر تغییر کاربری اراضی بر هدایت هیدرولیکی غیراشباع خاک در شرایط غیرماندگار و ارزیابی برخی اطلاعات جهانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه محقق اردبیلی

2 استادیار دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

به منظور تحلیل جریان آب در خاک در حالت غیرماندگار می­توان از روش ژانگ بهره برد. هدف از این تحقیق تعیین روشی مناسب جهت تخمین مقادیر هدایت هیدرولیکی اشباع و غیراشباع در کاربری­های مرتع، باغ و کشاورزی و اثرات تغییر کاربری اراضی بر آن­ می­باشد. کاربری­های باغ و کشاورزی از تغییر کاربری مرتع به وجود آمده­اند. آزمایشات صحرایی نفوذ با استفاده از نفوذسنج دیسک مکشی در مکش­های 0، 3، 6، 10 و 18 سانتیمتر آب با سه تکرار در هر کاربری انجام شد. سپس مقادیر هدایت هیدرولیکی در کاربری­های مختلف به روش ژانگ تعیین گردید. برای تخمین پارامترهای هیدرولیکی مدل­ هدایت هیدرولیکی ون­گنوختن مورد نیاز در روش ژانگ از داده­های اطلاعاتی راولز و همکاران، کارسل و پریش، نتایج نرم افزار ROSETTA و مدل HYDRUS-2D استفاده شد. جهت تعیین مقادیر خطای روش­های تخمین هدایت هیدرولیکی نسبت به مقادیر داده­های اندازه­گیری شده از دو شاخص ارزیابی آماری خطای نسبی(RE) و متوسط مجذور مربعات خطا (RMSE) استفاده گردید. نتایج حاصل از محک­های آماری نشان داد در هر سه کاربری مدل ژانگ براساس داده­های اطلاعاتی کارسل و پریش با کمترین مقدار RE و RMSE بالاترین صحت را در برآورد مقادیر هدایت هیدرولیکی دارا می­باشد. به غیر از روش کارسل و پریش سایر روش­ها در همه کاربری­ها در برآورد مقادیر هدایت هیدرولیکی در رطوبت­های نزدیک اشباع دارای صحت پایین می­باشند اما در مکش­های بالاتر عملکرد آن­ها بهبود یافته است. همچنین طی تغییر کاربری از مرتع به باغ و کشاورزی مقادیر هدایت هیدرولیکی اشباع افزایش یافته که دلیل آن می­تواند افزایش ماده آلی خاک و خاکدانه سازی در کاربری­های باغ و کشاورزی باشد که در کاربری مرتع کمتر از دو کاربری دیگر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Land use Change on Unsaturated Hydraulic Conductivity under Unsteady State Flow Condition and Evaluation of Some Global Databases

نویسندگان [English]

  • F. Ebrahimi 1
  • M. Raoof 2
چکیده [English]

Zhang's method can be used to analyze the unsteady state flow of water in the soil. The aim of this study was determining a suitable method for estimating the amounts of saturated and unsaturated hydraulic conductivity in pasture, orchards, and other agricultural land uses and how it is affected by land use change. Originally, many orchards and cropped lands were pasture land. Field infiltration rate experiments were conducted using tension disc infiltrometer at tensions of 0, 3, 6, 10 and 18 cm of water with three replications for each land use. Hydraulic conductivity values for different land use were determined by Zhang method. To estimate hydraulic parameters of Van Genuchten soil hydraulic conductivity model in Zhang's method, Rawls et al. and Carsel and Parrish databases, extracted results of ROSETTA code and HYDRUS-2D software were used. HYDRUS-2D inverse modeling method, also, was used to estimate soil hydraulic properties. Relative Error (RE) and root mean square error (RMSE), as statistical parameters were used to evaluate the estimated hydraulic conductivity versus the measured one. Statistical parameters values showed that, in all the three land uses, Zhang model based on Carsel and Parish had the least amount of RE and RMSE and the highest accuracy in estimating the hydraulic conductivity values. In all land uses, other methods (except Carsel and Parrish) performed weakly at low tensions, but results improved at high tensions. During the land use changefrompasturetoorchardandfield crops,saturated hydraulic conductivity valuesincreaseddue toanincrease in soil organic matter in orchards and cropped lands.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Saturated hydraulic conductivity
  • Tension Disc Infiltrometer
  • Hydrus-2d
  • Zhang's method

مراجع

  1. رئوف، م. 1388. بررسی پدیده نفوذ و خصوصیات هیدرولیکی خاک در زمین­های شیب­دار. رساله­ی دکتری رشته آبیاری و زهکشی. دانشگاه تبریز. تبریز.
  2. رئوف، م، ناظمی، ا.ح.، صدرالدینی، س.ا.، معروفی، ص. 1389. تخمین هدایت هیدرولیکی اشباع و غیراشباع زمین­های شیبدار در حالت­های ماندگار و غیرماندگار. دانش آب و خاک. جلد 1. شماره 4. 47-33.
  3. رضایی، ح.، نیشابوری، م. ر.، سپاسخواه، ع.، یاسی، م. و دادمهر، ر. 1383. ارزیابی و پیش بینی خصوصیات هیدرولیکی خاک های مختلف با استفاده از مدل های ریاضی موجود. پایان نامه دکتری. دانشکده کشاورزی. دانشگاه تبریز.
  4. عباسی، ف. 1386. فیزیک خاک پیشرفته. انتشارات دانشگاه تهران. تهران، 250 .
  5. فکوری، ت، امامی، ح، قهرمان، ب. 1390. تأثیر کاربری­های مختلف بر نفوذ آب در خاک. مجله پژوهش آب در کشاورزی. جلد 25. شماره 2. 206-195.
  6. Anderson, T.W. 1971. An introduction to multivariate statistical analysis. John Wily Pub., P:675.
  7. Angulo-Jaramillo, R., Vandervaere, J. P., Roulier, S.,Thony, J. L., Gaudet, J. P., Vauclin, M. 2000. Field measurement of soil surface hydraulic properties by disc and ring infiltrometers. A review and recent developments. Soil Tillage Research 55: 1–29.
  8. Ankeny, M.D., Ahmed, M., Kaspar, T.C., Horton, R., 1991. Simple field method determining unsaturated hydraulic conductivity. Soil Science Society of America J. 55, 467-470.
  9. Carsel, R. F., Parrish, R. S., 1988. Developing joint probalility distributions of soil water retention characteristics. Water Resources Research, 24: 755-769.
  10. Gol, C. 2009. The effects of land use change on soil properties and organic carbon at Dagdami river catchment in Turkey. J. of Environmental Biology. 30: 825-830.
  11. Gol, C., Çakir, M., EdiS. S., Yilmaz. H. 2010. The effects of land use/land cover change and demographic processes (1950-2008) on soil properties in the Gökçaycatchment,Turkey. African J. of Agricultural Research. 4(13): 1670-1677.
  12. Haverkamp, R., Ross, P.J., Smettem, K.R.J., Parlange, J.Y., 1994. Three dimensional analysis of infiltration from the disc infiltrometer. Part 2. Physically based infiltration equation. Water Resources Research. 30, 2931-2935.
  13. Marquardt, D. W. 1963. An algorithm for least squares estimation of nonlinear parameters. J. of the Society for Industrial and Applied Mathematics, 11: 431-441.
  14. Perroux KM, White I. 1988. Designs for disc permeameters.Soil Science Society of America J. 52. 1205–1215.
  15. Rawls, W.J., Brakensiek, D.L., 1982, Estimating soil water retention from soil properties. J. Irrig. and Drainage Div. ASCE 108, 166-171.
  16. Richards, L. A. 1931. Capillary conducation though porous mediums, Physics 1: 313-318.
  17. Smettem, K.R.J., Clothier, B.E., 1989. Measuring unsaturated sorptivity and hydraulic conductivity using multi-disc permeameters. Journal of Soil Science 40, 563-568.
  18. Smetten, K. R. J., Parlange, J. Y., Ross, P. J., and Haverkamp, R. 1994. Three Dimensional Analysis of Infiltration from the Disc Infiltrometer: 1.A Capillary-based Theory, Water Resources Research, 30: 2925-2929.
  19. Simunek, J., van Genuchten, M. Th. 1996. Estimating unsaturated soil hydraulic properties from tension disc infiltrometer data by numerical inversion. Water Resources Research, 32(9), 2683-2696.
  20. schwart, R. C., Unger, P. W., Evett, S. R. 2000. Land-use Effects on soil hydraulic properties. Conservation and production research laboratory, USDA.
  21. Van Genuchten, M. Th., 1980, A closed-form equation for predicting the hydraulic properties of unsaturated soils, Soil Sci. Soc. Am. J. 44:892-898.
  22. Warrick, A. W.,1992, Models for disk infiltrometer, Water Resources Research, 28: 1319-1327.
  23. Wooding, R. 1968. Steady infiltration from a shallow circular pond. Water Resources Research, 4: 1259-1273.
  24. Zhang, R., 1997, Determination of soil sorptivity and hydraulic conductivity from disk infiltrometer. Soil Sci. Soc.Am. J. 61: 1024-1030.
پژوهش های خاک
دوره 30، شماره 3
آذر 1395
صفحه 319-328

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار