تأثیر مدیریت کلش کلزا و کود نیتروژن بر عملکرد گندم و برخی از ویژگی‌های خاک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار پژوهش مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران

چکیده

به منظور بررسی تأثیر نیتروژن و بقایای گیاهی کلزا بر عملکرد گندم و بهبود برخی خواص فیزیکی و شیمیایی خاک در تناوب کلزا- گندم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب کرت­های خرد شده نواری در سه تکرار به مدت چهار سال زراعی (1393-1388) در ایستگاه تحقیقاتی چهارتخته شهرکرد انجام شد. تیمارها شامل سه سطح نیتروژن (صفر:N1، 25 : N2و50 : N3 کیلوگرم در هکتار) به­عنوان عامل اصلی و چهار سطح مدیریت بقایای گیاهی کلزا (M1: جمع‌آوری کاه و کلش و خارج کردن از سطح کرت‌ها، M2: به زیر خاک بردن بقایای گیاهی موجود با گاو آهن برگرداندار، M3: مخلوط کردن بقایای گیاهی موجود توسط دیسک با خاک سطحی و :M4مخلوط کردن بقایای گیاهی توسط دیسک با خاک سطحی و سپس به زیر خاک بردن با گاو آهن برگرداندار) به­عنوان عامل فرعی بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اثر سال روی عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و وزن هزار دانه معنی­دار شد. بیشترین مقادیر این صفات از سال دوم برداشت گندم حاصل شد. اثر نیتروژن روی عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، درصد پروتئین، نیتروژن اندام هوائی و وزن هزار دانهتفاوت معنی­دار ایجاد نمود. حداکثر مقدار این صفات به­ترتیب به­میزان 10061، 3975 کیلوگرم در هکتار، 19%، 9/2 درصد و 7/38 گرم از تیمار N2 بدست آمد.اثر مدیریت بقایای گیاهی بر عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت، کربن آلی خاک و وزن هزار دانه معنی­دار شد. بیشترین میزان این صفات به ترتیب به میزان 10441 و 4186 کیلوگرم در هکتار، 4/36% ، 77/0 % و7/38 گرم از تیمار از تیمار M2 حاصل شد. اثر متقابل نیتروژن در بقایا روی عملکرد دانه و وزن هزار دانه معنی دار بود. بیشترین مقادیر این صفات از تیمار N2M2 بدست آمد. با توجه به نتایج این آزمایش می­توان از تیمار N2M2 برای کشت گندم بعد از کلزا در منطقه شهرکرد و مناطق با شرایط خاک و اقلیم مشابه استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Canola (Brassica napus L.) Residue Management and Nitrogen Fertilizer on Wheat (Triticumaestivum L) Yield and Some Soil Properties

نویسندگان [English]

  • M. Mohammadi
  • A. Morshjedi
Assistant Professor, Chaharmahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center Agricultural Research, Education and Extension Organization, Shahrekord, Iran
چکیده [English]

In order to evaluate the effect of nitrogen (N) and canola residuals on yield and improve the physical and chemical properties of soil in wheat-canola rotation, a split block experiment was carried out in a randomized complete block design (RCBD) with three replications for four years (2010-2014) at Chahartakhte Agricultural Research Station in Shahrekord. The treatments consisted of three rates of N (N1:0, N2:25, N3:50 kg N.ha-1) in the main plots and four rates of canola residues (M1: complete removal of plant residues from plots, M2: Turning and removal of residues with plow, M3: incorporating residues with surface soil by means of discs and M4: first incorporating residues with disks and then turning into the soil with plow) in the subplots. The analysis of variance results revealed that the effect of year was significant on biological and seed yield and weight of 1000 seeds. The maximum of these parameters was obtained in the second year. The effect of N was significant on biological and seed yields, protein percentage, leaf N, and weight of 1000 seeds. The maxima of these parameters were, respectively, 10061 and 3975 kg ha-1, 19%, 2.9%, and 38.7 gr and were obtained in N2 treatment. Different managements of residue showed a significant effect on biological and seed yield, harvest index, soil organic carbon, and weight of 1000 seeds. The maximum values of these parameters were, respectively, 10441 and 4186 kg ha-1, 4.36%, 0.77%, and 38.7 gr and obtained in M2. The interaction effect of N and residues was significant on seed yield and weight of 1000 seeds. The maximum of the studied parameters was obtained in the N2M2 treatment. Considering the experimental results, the N2M2 treatment was suggested for wheat in Shahrekord region and regions with the same soil and climate condition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Organic carbon
  • protein
  • harvest index
  • Biological yield

مراجع

  1.  اکبری،ف.، ک. پوری،ب. کامکار، وس.ی. علیمقدم.1390. تأثیر بقایای گندم، یونجه، ذرت، سویا و پنبه بر پتاسیم خاک و جذب آن توسط گندم.(Triticumaestivum L.) نشریه بوم شناسی کشاورزی،3 (2): 171-163.
  2. توشیح، و. 1380. بررسی اثر مدیریت های مختلف استفاده از کاه و کلش باقیمانده از زراعت گندم دیم در زمان آیش بر روی عملکرد محصول در سال کشت. هفتمین کنگره علوم خاک ایران. شهرکرد. مجموعه مقالات کوتاه، 69-67
  3. سهرابی، س.س.، ا. فاتح، ا، آینه­بند و ا. راهنما. 1393. شاخص­های کارآیی نیتروژن وتغییرات عناصرغذایی در گندم تحت تأثیر مدیریت بقایا و منابع مختلف کود نیتروژنه. نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار. 24 (3): 32-18
  4. صالحی، ف.، ‌م.ج. بحرانی و ا. ه. جلالی. 1390. اثر متقابل بقایای گیاهی و نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا قرمز. یازدهمین کنگره علمی زراعت. تهران،ایران، 1359-1362
  5. طباطبائی،س.ح.،م.ر. نیشابوری.،ح. فرداد وع.م. لیاقت.. 1384تأثیر مدیریت زراعی در زراعت ذرت بر مقدار نفوذ پایه خاک در آبیاری جویچه­ای. مجله علوم خاک وآب(19): 255-262.
  6. غازانشاهی،ج. ۱۳۷۶ . آنالیزخاک وگیا.ه انتشارات هما،۳۱۱ص.
  7. قرنچیکی، ع و م. اسدپور گلوگاهی. 1386. تأثیر خاکورزی، بقایای گیاهی کلزا و نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد کشت دوم پنبه. دهمین کنگره علوم خاک ایران. کرج. ایران.
  8. قیومی، ح. 1368. گزارش مطالعات تفصیلی خاکشناسی و طبقه بندی اراضی ایستگاه تحقیقاتی چهار تخته شهرکرد. استان چهارمحال و بختیاری. نشریه فنی شماره 787. موسسه تحقیقات خاک و آب. 27 صفحه.
  9. کشاورزنژاد قادیکلایی،‌ ع.، س.ع. کاظمینی و م.ج. بحرانی. 1392. تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن و بقایای گیاهان ذرت، کلزا، آفتابگردان وگندم بر عملکرد و کارایی مصرف نیتروژن درگندم. مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی. 3(10): 190-181.
  10. میرزاشاهی، ک.، ع. پاک­نژاد و ش. امیدواری. 1395. تأثیر تناوب زراعی و مدیریت مصرف نیتروژن و پسماندگیاهی بر عملکرد ذرت رقم سینگل کراس 704 و برخی ویژگی­های شیمیایی خاک. نشریه پژوهشهای خاک(علوم خاک وآب). 30 (2): 124-115.
  11. میرزایی، م. وم. محمودآبادی، 1393. تأثیر نوع و مدیریت­های مختلف بقایای گیاهی بر برخی ویژگی­های فیزیکی و نفوذ آب در خاک. نشریه پژوهش­های خاک (علوم خاک وآب) الف 28(4): 671-559.
  12. هاپکینز، و. ج. 1386. مقدمه­ای بر فیزیولوژی گیاهی (جلد اول). ترجمه، ع. احمدی، پ. احسان­زاده و ف. جباری. انتشارات دانشگاه تهران. تهران. 653 صفحه. 
  13. Ayeneband, A., M. Tehrani and D.A. Nabati. 2010. Effects of residue management and N- splitting methods onyield and biological and chemical characters of canola ecosystem. J. Food, Agric. Environ. 2: 317- 324
  14. Bahrani, A., S.Hamedi and M.S. Tadayon. 2013. Response of wheat and barley to nitrogen and droughtstress.J.Plant. Ecoph. 5: 1- 14.
  15. Bakht, J., M. Shafi, J.M. Tariq and Z. Shah. 2009. Influence of crop residue management, cropping system and N fertilizer on soil N and C dynamics and sustainable wheat (Triticum aestivum L.) production. Soil and Till. Res. 104: 233- 240.
  16. Barut, Z.B. and D. Akbolat. 2005. Evaluation of conventional and conservation tillage systems for maize. Journal of Agronomy. 4 (2): 122-126.
  17. Bruns, H. A., and H. K. Abbas. 2005. Ultra- high plant population and nitrogen fertility effects on corn in the Mississippi valley. Agron. J. 97: 1136- 1140.
  18. Fawcett, R., and D. Towery. 2002. Conservation tillage and plant biotechnology: Hoe new technologies can improve the environment by reducing the need to plow. Conservation Technology Information Center, West Lafayette. IN.
  19. Franzluebbers, A.J., M.A. Arshad, and J.A. Ripmeester. 1996. Alterations in canola residue composition during decomposition. Soil Biol. Biochem. 28(10-11) 1289 – 1295.
  20. Gan, Y.T., B.C. Liang, L.P. Liu, X.Y. Wang, and C.L. McDonald. 2011. C: N ratios and carbon distribution profile across rooting zones in oilseed and pulse crops. Crop and Past. Sci. 62(6): 496.
  21. Hejazi, A., M.J. Bahrani, and S.A. Kazemeini. 2010. Yield and yield components of irrigated rapeseed-wheat rotation as influenced by crop residues and nitrogen levels in a reduced tillage method. American-Eurasian J. Agri. Env. Sci. 8: 502-507.
  22. Huang, G. B., Z.Z. Luo, L.L. Li, R.Z. Zhang, G.D. Li, L.Q. Cai and J.H. Xie. 2012. Crop yield of rainfed area in western loess plateau, China. Appl. Environ. Soil Sci. 1- 9.
  23. Kirkegaard, J.A; P.A. Gardner, J.F. Angus, and E. Koetz. 1994. Effect of Brassica breaks crops on the growth and yield of wheat. Australian J. Agri.Res. 45(3) 529-545.
  24. Kumar, K. and K.M. Goh. 2002. Management ppractices of antecedentleguminous and Non-leguminous crop residues in relation to winter wheat yield,nitrogenuptake, soilnitrogenmineralization and simplenitrogenbalance. Eur. J. Agron., 16: 295–308.
  25. Lopez-Bellido, L., R.J. Lopez-Bellido , R. Redondo, and J. Benitez. 2006. Fabaa bean nitrogen fixation in a wheat-based rotation under rainfed Mediterranean condition: effect of tillage sysyem. Field Crops Res. 98: 253-260.
  26. Lupwayi, N.Z., S.A.Brandt, K.N. Harker, J.T. O’Donovan, G.W. Clayton, and T.K. Turkington, 2010. Contrastingsoil microbial responses to fertilizers and herbicides in a canola-barley rotation. Soil Bio. Bioch. 42: 1997-2004.
  27. Malhi, S.S., R.Lemke, Z.H. Wang, and B.S. Chhabra, 2006. Tillage, nitrogen and crop residue effects on crop yield. Soil and Till. Res. 90: 171–183.
  28. Marschner, P. 2012. Mineral nutrition of higher plants. Academic Press, Waltham, MA, USA.
  29. Mbah, C.N., and R.K. Nneji, 2011. Effect of different crop residue management techniques on selected soil properties and production of maize. African J .Agri. Res. 6(17): 4149-4152.
  30. Milka, S., T.S. Aulakh, W.D. John, and F.B. Kevin. 2001. Managing crop residue with green manure, urea, and tillage in rice – wheat rotation. Soil Sci. Soc. Am. J. 65: 820 -827.
  31. Pandiaraj, T., S.Selvaraj, and N.Ramu. 2015. Effects of Crop Residue Management and Nitrogen Fertilizer on Soil Nitrogen and Carbon Content and Productivity of Wheat (Triticum aestivum L.) in Two Cropping Systems. J. Agr. Sci. Tech. 17: 249-260
  32. Saha, S., D.Chakraborty, A.R. Sharma, R.K. Tomar, S. Bhadraray, U. Sen,U.K. Behera, T.J. Purakayastha, R.N. Garg, and N.Kalra. 2010. Effect of tillage and residue management on soil physical properties and crop productivity in maize (Zea mays) Indian mustard (Brassica juncea) system. Indian J. Agri. Sci. 80 (8):679-685.
  33. Sarajuoghi, M., S. Mafakheri, R. Rostami and M. Shahbazi. 2012. Repeseed residue management for weed control and corn production. Indian J. Sci Tech.4: 2587- 2588.
  34. Schulz, S., G.Tian, B.Oyewole, and S. Bako. 2003. Rice mill waste as organic manure on degraded Alfosol. Agric. Ecosyst. Environ. J. 100: (2-3). 221-230.
  35. Tabatabaeefar, A., H. Emamzadeh, M. Ghasemi Varnamkhasti, R. Rahimzadeh, and M. Karimi. 2009. Comparison of energy of tillage system in wheat production. Energy. J.34: 41-45.
  36. Verma, N.K, and B.K. Pandey. 2013. Effect of varying rice residue management practices on growth and yield of wheat and soil organic carbon in rice- wheat sequence. Global J.of Sci. Fron. Res. Agri. and Veter. Sci. 13 (3): 32- 38.
پژوهش های خاک
دوره 32، شماره 2
شهریور 1397
صفحه 153-163

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار