تأثیر خاک‌ورزی حفاظتی و مدیریت بقایای گندم بر برخی خصوصیات خاک و عملکرد ذرت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران

2 استادیار پژوهش بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران

3 استادیار پژوهش بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران

4 استادیار پژوهش بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران

چکیده

بهبود ویژگی‌های خاک برای دستیابی به کشاورزی پایدار، مستلزم مدیریت صحیح بقایای گیاهی است. هدف از این تحقیق مقایسه تأثیر روش­های خاک‌ورزی حفاظتی (کم‌خاک‌ورزی و بی­خا‌ک‌ورزی) و اثر کاربرد سطوح بقایای گندم بر خصوصیات خاک و عملکرد ذرت دانه‌ای بود. تیمارهای خاک‌ورزی در سه سطح، کم‌خاک‌ورزی با دیسک، کم‌خاک‌ورزی با خاک‌ورز مرکب (چیزل‌پکر)، بی‌خاک‌ورزی و مدیریت بقایای گندم در چهار سطح، حذف بقایا از طریق سوزاندن (روش مرسوم)، حفظ 35، 75 و 100 درصد بقایا اعمال شد. آزمایش به صورت بلوک‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد، از نظر آماری دو تیمار کم‌خاک‌ورزی در یک گروه و بی‌خاک‌ورزی با میانگین عملکرددانه برابر 12370[H1]  کیلوگرم در گروه دیگر قرار گرفتند. عملکرد دانه ذرت در روش کم‌خاک‌ورزی با چیزل پکر 635 کیلوگرم در هکتار نسبت به تیمار بی‌خاک‌ورزی بیشتر بود. در دو روش کم‌خاک­ورزی عملکرد تقریباً 5 درصد بیشتر از روش بی‌خاک­ورزی شد. کربن آلی و پتاسیم خاک تحت تأثیر خاک‌ورزی و میزان بقایا قرار گرفت به طوری که تیمار سوزاندن بقایا در هر سه روش خاک‌ورزی، کمترین میزان کربن آلی و بیشترین فسفر و پتاسیم قابل جذب خاک را به خود اختصاص داد. اثرمتقابل خاک‌ورزی و مدیریت بقایا در سال نشان داد که تیمار سوزاندن بقایای گندم در شرایط کم‌خاک‌ورزی در سال سوم بیشترین پتاسیم قابل جذب در خاک را داشته است. کربن آلی خاک در سال سوم آزمایش در سه تیمار حفظ بقایا نسبت به سال اول به ترتیب 13%، 19% و 19 درصد افزایش نشان داد، همچنین کم‌خاک‌ورزی با چیزل‌پکر در سال سوم آزمایش با حفظ 75 درصد بقایا، باعث افزایش 8 درصدی کربن آلی خاک گردید. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق توصیه می­شود، برای منطقه مورد مطالعه از سوزاندن بقایا پرهیز شود و از روش‌های کم‌خاک‌ورزی و حفظ 75-35%  بقایا در خاک استفاده شود.



 [H1]عملکرد هر تیمار را جداگانه بنویسید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Conservation Tillage and Wheat Residue Management in Some Soil Properties and Grain Yield of Corn

نویسندگان [English]

  • H. Afzali Gorouh 1
  • H. Naghavii 2
  • M. A. Rostami 3
  • H. Najafinezhad 4
1 Researcher, Agricultural Engineering Research Department, Kerman Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, AREEO, Kerman, Iran
2 Assistant Professor, Soil & Water Research Department, Kerman Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, AREEO, Kerman, Iran
3 Assistant Professor, Agricultural Engineering Research Department, Kerman Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, AREEO, Kerman, Iran
4 Assistant Professor, Seed and Plant Improvement Institute, Kerman Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, AREEO, Kerman, Iran
چکیده [English]

In order to achieve sustainable agriculture, improving soil characteristics by proper residue management is necessary. The objective of this research was to comparethe effect of conservation tillage (reduced tillageand no tillage) and the effect of wheat residues management on some soil properties and corn yield. Tillage treatments included three levels of reduced tillage by disk, reduced tillage by combined machine, and no tillage (chisel packer). Wheat residue-management treatments consisted of removing the residue by burning (conventional method) and retention of 100%, 75% and 35% of residue. This experiment was performed as split block in randomized complete blockdesign with three replications. According to the results, the two reduced tillage treatments were in one statistical group and no tillage was in another, with the grain yield of 12370 kg/ha. Grain yield in reduced tillage using chisel packer was more than the yield of no tillage by 635 kg/ha. In the two methods of reduced tillage, the corn yield was more than the yield of no tillage by about 5%. Soil organic carbon and potassium (K) were affected by tillage method and residue, so that burning the residue treatment in all three tillage treatments had the least soil organic carbon (SOC) and the highest available phosphorus (P) and potassium (K). Interaction effect of tillage and residue management in year showed that, in the third year, burning of the wheat residue in reduced tillage condition had the highest available potassium in the soil.  In the third year of the experiment, soil organic carbon in the residue retention treatments increased by, respectively, 13%, 19%, and 19%. In the same year, reduced tillage by using chisel packer increased the soil organic carbon (SOC) about 8% by preserving the 75% of residue. Based on the results of this research, for the region of study, burning of the plant residues should be avoided and retention of 35-75% of residue and using reduced tillage methods is recommended.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Plant residue
  • Soil chemical properties
  • Residue burning
  • Soil organic carbon

مراجع

  1. اسدی، ا. و افیونی، د. 1385. بررسی روش‌های کاشت بر روی بسترهای پشته‌ای دائم و غیردائم و مقایسه آن با روش مرسوم در تناوب گندم و ذرت. گزارش پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان. شماره 1113/85.
  2. افضلی‌گروه، ه. آسودار، م، ا. و خدارحم‌پور، ز. 1391. تأثیر روش آبیاری و سطوح خاک‌ورزی بر کارآیی مصرف آب و عملکرد ذرت در کرمان. مجله علمی پژوهشی دانش آب‌ و خاک دانشگاه تبریز. 2 :3. ص: 58 -45.
  3. توبه، ا، س. هاشمی دزفولی، ا. مجیدی، ا. روزیطلب، م. و مظاهری، د. 1377. بررسی تأثیر سیستم های خاک‌ورزی معمول و حداقل با تعداد وجین بر تراکم نهایی و انواع علف­های هرز، عملکرد کمی و کیفی ذرت دانه‌ای. نشریه علمی و پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر. جلد 14 شماره 4. ص 66-46.
  4.  حاج عباسی، م، ع. میرلوحی، آ، ف. و صدر ارحامی، م. 1378. اثر روش‌های خاک‌ورزی بر بعضی ویژگی‌های فیزیکی خاک و عملکرد ذرت در مزرعه تحقیقاتی لورک. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. 13:3. ص 23-13.
  5. حیدری، ا. 1383. اثرات مدیریت بقایای گیاهی و عمق شخم بر عملکرد گندم و  ماده آلی خاک در تناوب ذرت دانه‌ای-گندم آبی. مجله تحقیقات مهندسی کشاورزی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. 19:5. ص 94-81.
  6. جمشیدیان، ر. و خواجه پور، م. 1378. بررسی اثرات روش‌های تهیه بستر بر رشد رویشی، عملکرد و اجزاء عملکرد ماش. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان. 3 :1. ص 19-9.
  7. جمشیدیان، ر. و خواجه پور، م. 1377. بررسی اثرات روش‌های مختلف خاک‌ورزی بر فشردگی و مواد غذایی خاک و استقرار ماش بعد از برداشت گندم. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان. 3:2. ص 49 -35
  8. روزبه، ف. چایی‌چی، م، ر. مجنون حسینی، ن. و ثواقبی، غ. 1387. تأثیر مدیریت بقایای گندم بر خصوصیات گیاهی گندم بر خصوصیات خاک و عملکرد آفتابگردان در سیستم کشت دوگانه. مجله علوم گیاهان زراعی ایران. 39:1. ص21-11.
  9.  نجفی نژاد، ح. جواهری، م، ع. و آزاد شهرکی، ف. 1388. اثر تناوب زراعی و مدیریت بقایای گندم بر عملکرد دانه ذرت سینگل کراس 704 و برخی خصوصیات خاک. مجله به زراعی نهال و بذر. جلد 25 :3. ص 260-247.
  10. نجفی نژاد، ح. 1381. اثرات روش‌های مختلف تهیه بستر بر عملکرد و برخی خصوصیات زراعی ذرت. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر و نهال. شماره 656/82. 35 صفحه.
  11. Adiku, S. G. K., J. W. Jones, F. K. Kumaga, and A. Tonyigah. 2009. Effects of crop rotation and fallow residue management on maize growth, yield and soil carbon in a savannah-forest transition zone of Ghana. J. Agri Sci. 147: 313-322.
  12. Bahrani, M., M. H. Raufat, and H. Ghadiri. 2007. Influence of wheat residue management on irrigated corn grain production in a reduced tillage system. Soil and Tillage Res.  94: 305-309.
  13. Bahrani, M., J. M. Kheradnam, Y. Emam, H. Ghadiri and M. T. Assad. 2002. Effect of tillage methods on wheat yield and yield components in continuous wheat cropping. Exp Agric. 38: 389-395.
  14. Blanco-Canqui, H., and R. Lal. 2009. Crop residue removal impacts on soil productivity and environmental quality. Critical Rev. Plant Sci. 28: 139–163.
  15. Bono, A., R. Alvarez, D. E. Buschiazzo, and R. J. Cantet. 2008. Tillage effects on Soil Carbon Balance in a semiarid Agro ecosystem. Soil Sci. Soc. Am. J. 72: 1140-1149.
  16. Calveno, P. A., and V. O. Sandra. 2003. Quantification of environmental management effect on the yield of late sown soybean. Field Crop Res. 83: 67-77.
  17. Chen, Y. M., F.V. Monero, D. Lobb, S. Tessier and C. Cavers. 2004. Effects of six tillage methods on residue incorporation and crop performance in a heavy clay soil. ASAE. J. 47: 1003-1010.
  18. Daddow, R. L., and G. F. Warrington. 1983. Growth limiting soil bulk densities by soil texture watershed systems. Development group, Report No.WSDG-TN- 000005. USDA Eorestry service. USA.
  19. Duo Preez, C. C., E. Kotez, and J. T. Steyn. 2001. Long term effect of wheat residue management on some fertility indicators of semi- arid plinthosol. Soil and Tillage Res. 63:25-33.
  20. Geovart, B. R., K. D. Sayre, and j. Dekers. 2004. Stable high yield with zero tillage and permanent bed planting. Fild Crop Res. 57: 83-92.
  21. Ghuman, B. S., and H. S. Sur. 2001. Tillage and residue management effects on soil properties in a direct drill tillage system. Soil and Tillage Res. 42: 209-219.
  22. Heydari, A. 2003. Soil fertility improvement by stuble management and soil tillage in grain corn- wheat rotation system. Proceeding of the 8th Iranin Soil Sci Cong.
  23. Jamshidian, R., and M. R. Khajehpoor. 1999. Effects of seedbed preparation methods on soil nutrition and compaction and mungbean establishment after wheat harvesting. J. Sci and Tech of Agri and Natural Res. 2: 130-143.
  24. Kushwaha, R. L., and R. K. Foster. 1993. Field evaluation of grain drill furrow oneners under conservation and conventional tillage system. Can. Agric. Eng. 41: 253-260.
  25. Lal, R., A. Mohboubi, and N.R. Fausey. 1994. Long- term tillage and rotation effects on properties of central Ohio soils. Soil Sci. Soc. Am. J. 58: 517-522.
  26. Najafinezhad, H., N. Rashidi, and S. Z. Ravari. 2005. Effects of seedbed preparation methods on yield of grain maize and some soil properties in double croping system. Seed and Plant 21: 315-330.
  27. Sharralt, B. S .1996. Tillage and straw management for modifying physical properties of a sub arctic. Soil and Tillage Res.38: 239-250.
  28. Walkley, A. and I. Black. 1934. An examination of the Degtjareff method for determining soil organic matter and a proposed modification of the chromic acid titration method. Soil Sci. Soc. Am. J. 37: 29-38.
  29. Zeliha, B. and D. Akbolat. 2005. Evaluation of conventional and conservation tillage system for maize. Agron. J. 4 (2): 122-126.
پژوهش های خاک
دوره 33، شماره 1
خرداد 1398
صفحه 1-11

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار