ویژگی‌های ریخت‌شناسی، فیزیکی- شیمیایی و کانی‌شناسی تپه‌های ماسه‌ای ابردژ ورامین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگل‌ها ومراتع کشور

2 مربی پژوهش، موسسه تحقیقات جنگل‌ها ومراتع کشور

چکیده

تپه­ های ماسه ­ای ابردژ در جنوب شرقی استان تهران برای شناسایی شکل ناهمواری‌ها و ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و کانی‌شناسی بررسی شد. با استفاده از تصاویر ماهواره­ای، عکس هوائی و بازدیدهای میدانی، مرز تپه­های ماسه­ای بارزسازی و سپس اشکال مختلف ناهمواری­های ماسه­ای مشخص شد. در ادامه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی چون pH،EC ، درصد گچ و آهک و بافت مورد بررسی قرار گرفت. خصوصیات مرفوسکپی دانه­های ماسه از قبیل شکل، وضعیت سطحی و زوایای دانه­ها با استفاده از میکروسکوپ نوری تعیین گردید. برای شناسایی کانی­های ریگزار ابردژ از دو روشXRD  و میکروسکوپی با نور پلاریزه استفاده شد. تپه­های ماسه­ای ابردژ عمدتاً از انواع تپه­های عرضی و به تعداد کمتر از نبکا با مساحت حدود 700 هکتار می­باشد. باد جهت شرقی ماسه آور است و سایر بادها روی شکل دهی تپه­ها مؤثر می­باشد. بر اساس نتایج مطالعه فیزیکی– شیمیائی محدودیتی برای رویش گیاهی در تپه­های ابردژ وجود ندارد و مقدار هدایت الکتریکی خاک بین 72/1 تا 88/1دسی­زیمنس بر متر برآورد شد. از نظر مرفوسکپی دانه­های ماسه تپه­های ابردژ زاویه­دار می­باشند که می­تواند بیانگر نزدیکی منشاء تپه­های ماسه­ای باشد. همچنین دانه­های ماسه عمدتاً درخشان و هاله مانند هستند که نشان دهنده منشاء رودخانه­ای آنها است. میانگین قطر ماسه­ها درحدود 200 میکرون است و در حدود 20 تا 25 درصد ذرات قطری بیش از 250 میکرون دارند که نشان دهنده محلی بودن و نزدیکی منشاء ریگ ابردژ است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Morphological, Physico-Chemical, and Mineralogical Properties of Abardej's Sand Dunes

نویسندگان [English]

  • P. Roudgarmi 1
  • H. R. Abbasi 2
1 Assistant Professor, Research Institute of Forests and Rangelands (RIFR)
2 Research Instructor, Research Institute of Forests and Rangelands (RIFR)
چکیده [English]

Wind is the most important factor of erosion in arid regions. Movement of soil by wind is a complex phenomenon that is under the influence of some factors such as climatic and geomorphological conditions. This research was performed to identify dunes morphology, physical and chemical characteristics, and mineralogical specifications of Abardej's sand dunes in southeast of Tehran province, Iran. At the first stage, different characteristics of the sand dunes were studied such as dunes morphology, kind of sands granulation, form of sand gravels, and so on. Based on these observations, the morphology of the dunes was transverse, indicating the existence of a dominant wind in one direction. Chemical analysis of Abardej's dunes showed no important limitation for cultivation of plants. The main minerals of the dunes gravels were quartz, feldspar and calcite. Based on morphoscopic study, gravels of the sand dunes had steep angles. This result showed that the dunes had local sources. The sand gravels were almost shiny and halo, indicating that the dunes came from river - beds. The mean of sand gravels' diameters was about 200 micron and about 20-25 percent of the gravels had diameters about 250 microns or more. This point, too, showed that the dunes had a local and nearby source. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wind erosion
  • Deposition
  • Dune field
  • Transverse dunes

مراجع

  1. احمدی، ح. 1377. ژئومرفولوژی کاربردی: بیابان- فرسایش بادی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران. 570 صفحه.
  2. احمدی، ح.، فیض نیا، س.، اختصاصی، م.ر.، قانعی بافقی، م.ج.1380. منشاء یابی تپه­های ماسه­ای جنوب بافق .بیابان، جلد 6، 33-49.
  3. اختصاصی، م.ر.1375. منشاء یابی تپه­های ماسه­ای در حوزه دشت یزد – اردکان ،چاپ اول، ‏انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران. 260 صفحه.
  4. خلیفه، ا.، پاکپرور، م.، کاویانپور، م. ر. 1386، کاربرد تکنیک­های فیلتر و نسبت­گیری طیفی در شناسایی و تفکیک تپه­های ماسه­ای قدیمی (غیر فعال) و جدید (فعال) در منطقه طبس، تحقیقات مرتع و بیابان ایران، جلد14، 403-420.
  5. حبیبی، ر.، رودگرمی، پ.، آژیر ، ف.، فراهانی، ا. 1382. تیپ های گیاهی منطقه تهران، انتشارات موسسه تحقیقات جنگل­ها و مراتع، تهران. 120 صفحه.
  6. دهواری، ع.، فیض­نیا، س.، احمدی، ح.1384.نقش بررسی­های کانی شناسی و شاخص­های آماری رسوبات در منشاء یابی تپه ماسه­های شندان سراوان- بلوچستان، مجله منابع طبیعی ایران، جلد 58،743-757.
  7. رفاهی، ح.1380. فرسایش بادی و کنترل آن، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، تهران. 332 صفحه.
  8. صفدری، ع.ا.، محمودی، ز.، معماریان خلیل آباد، ه. 1387. منشاءیابی رسوبات بادی منطقه دشت مختاران بیرجند، فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات مرتع وبیابان، جلد 15، 304-319.
  9. عباسی، م.، فیض نیا، س., عباسی ح.ر.،کاظمی،ی.، قرنجیک، ا، 1390، بررسی­های دانه­بندی و کانی­شناسی رسوبات در منشایابی تپه­های ماسه­ای بلوچستان، تحقیقات مرتع و بیابان ایران، جلد 18، 441-451.
  10. محمودی، ف.1381. پراکندگی جغرافیائی ریگزار­های مهم ایران، چاپ اول،انتشارات موسسه تحقیقات جنگل­ها و مراتع، تهران.187 صفحه.
  11. مشهدی، ن.، امیراصلانی، ف.، کریمپور ریحان، م. 1385، مطالعه مورفولوژی تپه­های ماسه­ای ارگ خارتوران، مجله بیابان، جلد 11، 225-233.
  12. معماریان خلیل آباد، ه.، صفدری، ع.ا.، اختصاصی، م.ر.1387.منشأیابی رسوبات بادی منطقه فدیشه نیشابور، فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان، جلد15،26-41.
  13. نگارش، ح.، لطیفی، ل. 1387. تحلیل ژئومورفولوژیکی روند پیشروی تپه­های ماسه­ای شرق دشت سیستان در خشکسالی­های اخیر، جغرافیا و توسعه، جلد 12، 43-60.
  14. Dong, Z., X., Wang and G., Chen.2000. Monitoring sand dune advance in the Taklimakan Desert, Geomorphology 35(3-4):219-231.
  15. El Gammal, A. A.,and E. A. El Gammal. 2010. Hazard impact and genetic development of sand dunes west of Samalut- Egypt, The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Science 13(2): 137-151.
  16. Hermas, E., S., Leprince, and I., Abou El-Magd. 2012. Retrieving sand dune movements using sub-pixel correlation of multi-temporal optical remote sensing imagery, northwest Sinai Peninsula, Egypt, Remote Sensing of Environment 121: 51–60
  17. Howari, F.M., A. Baghdady and P.C., Goodell. 2007. Mineralogical and gemorphological characterization of sand dunes in the eastern part of United Arab Emirates using orbital remote sensing integrated with field investigations , Geomorphology 83(1-2): 67-81.
  18. Lancaster, N. 2009. Dune morphology and dynamics. p. 557-595. In Parsons, A.J. and Abrahams, A.D (eds.) Geomorphology of Desert Environments, 2nd edition, Springer.
  19. Wang, X., Z., Dong, J., Zhang, J., Qu and A. Zhao.2003. Grain size characteristics of dune sands in the central Taklimakan  Sand Sea , 161(1-2):1-14.
پژوهش های خاک
دوره 28، شماره 1
شهریور 1393
صفحه 233-243

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار