تأثیر مقادیر و منابع پتاسیم بر برخی ویژگی‌های کمی و کیفی آفتابگردان روغنی در خاک‌های آهکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران

چکیده

این پژوهش به ­منظور بررسی تأثیر مقادیر و منابع پتاسیم بر عملکرد دانه، روغن و جذب پتاسیم در آفتابگردان (Helianthus annus L.) رقم آذر گل، به‌صورت کرت­های خردشده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار و در دو منطقه از استان آذربایجان غربی به مدت دو سال (98 و1397) اجرا شد. منابع سولفات و کلرید پتاسیم به­عنوان عامل اصلی و مقادیر صفر، 300،200،100  و 400 کیلوگرم پتاسیم خالص در هکتار، عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تیمار 100 کیلوگرم پتاسیم در هکتار از منبع سولفات پتاسیم موجب افزایش معنی­دار عملکرد دانه و روغن به ترتیب به میزان 8/44 و 6/38 درصد شد که با همان تیمار از منبع کلرید پتاسیم تفاوت معنی­داری نداشت. بیش­ترین وزن کلش و عملکرد زیستی در تیمار 300 کیلوگرم پتاسیم از منبع سولفات پتاسیم بدست آمد که به ترتیب 9/58 و 8/51 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش نشان دادند. جذب پتاسیم دردانه به­طور متوسط 2/141 کیلوگرم در هکتار بود که با افزایش سطوح پتاسیم افزایش یافت. مقدار جذب ­پتاسیم در کلش به ‌طور متوسط 93/2 برابر دانه بود. آفتابگردان پتاسیم بومی قابل­جذب خاک را در تیمار شاهد معادل 32 میلی­گرم بر کیلوگرم خاک کاهش داد. پتاسیم قابل‌جذب خاک متناسب با سطوح پتاسیم افزایش یافت. بیش­ترین پتاسیم قابل­جذب خاک، با مصرف 400 کیلوگرم پتاسیم خالص در هکتار معادل 410 میلی‌گرم بر کیلوگرم بدست آمد. دراین‌ارتباط، منابع پتاسیم تأثیر یکسانی داشتند. یافته­های این پژوهش نشان داد که با کاربرد 100 کیلوگرم پتاسیم خالص از منابع سولفات پتاسیم و یا کلرید پتاسیم در زراعت آفتابگردان، ضمن افزایش عملکرد دانه و درصد روغن، می­توان مقدار پتاسیم ­قابل‌جذب خاک را برای تولید پایدار محصول در مقادیر بهینه­ای حفظ نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Potassium Rates and Sources on Some Quantitative and Qualitative Characteristics of Oil-Seed Sunflower in Calcareous Soils

نویسندگان [English]

  • Aziz Majidi
  • Gholamreza Khalilzadeh
Assistant Professor, Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, West Azarbaijan, Agriculture Research, Education and Extension Organization, Urmia, Iran
چکیده [English]

The current study was conducted to investigate the effect of different levels and sources of potassium (K) on seed and oil yields and K uptake of sunflower (Helianthus annuus L.) var. Azargol. The experiment was laid out in randomized complete block design under split plot arrangement with three replications at two locations in West Azerbaijan province during two consecutive years (2017-18). Sunflower sources (K2SO4 and KCl) were arranged in the main plots, accommodating five K doses 0 (control), 100, 200, 300 and 400 kgha-1 in sub-plots. The results indicated that treatment of 100 kgha-1 K from K2SO4 source increased the seed and oil yields by, respectively, 44.8% and 38.6%, which did not differ from the same treatment using KCl. The highest straw weight and biomass were obtained by 300 kg.ha-1 K from K2SO4 source, which increased by 58.9% and 51.8%, respectively, compared to the control. K uptake by straw was 2.93 times more than the grain. Sunflower reduced native available potassium (Kava) by 32 mg.kg-1. K uptake in grain was 141.2 kg.ha-1, which enhanced with increasing potassium level treatments. The soil Kava was proportional to potassium level treatments. The maximum soil Kava was 410 mg.kg-1, with application of 400 kg.ha-1 of K. In this connection, K sourcaes had the same effect. The results suggested that by application of 100 kg K.ha-1  from K2SO4 or KCl in oil-seed sunflower cultivation, in addition to producing a suitable product, Kava of the soil is maintained in optimum range.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Seed yield
  • Harvest index
  • K uptake
  • K2SO4
  • Oil yield

مراجع

  1. احمدی، ک.، ح. قلی زاده.، ح. عباد زاده.، ر، حسین پور.، ه. عبد شاه.، آ، کاظمیان.، و م. رفیعی. 1397 . آمارنامه کشاورزی سال زراعی 96-1395. جلد اول: محصول‌های زراعی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصادی، مرکز فن‌آوری اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی، تهران، ایران.
  2. امامی، ع. 1375. روش‌های تجزیه گیاه. جلد اول، شماره 982، موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
  3. ﻓﺮﺧﻲ، ف.، ع. ﻧﺒﻲ ﭘﻮر.، ج. داﻧﺸﻴﺎن. 1386. دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻓﺘﺎﺑﮕﺮدان در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺸﻮر. ﺑﺨﺶ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت دانه‌های روﻏﻨﻲ، ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﺻﻼح و ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻬﺎل و ﺑﺬر، ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺮوﻳﺞ آﻣﻮزش و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﺸﺎورزی. 32 صفحه.
  4. عبدی، ف.، ز. عطاردی کاشانی.، پ. میرمیران.، ت. استکی. 1394. بررسی و مقایسه الگوی مصرف غذایی در ایران و جهان: یک مقاله مروری. مجله دانشگاه علوم پزشکی فسا، جلد 5، شماره 2، 167-159.
  5. علی احیائی، م. 1376.  شرح روش‌های تجزیه شیمیائی خاک. جلد دوم، شماره 1024، موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
  6. رضوی، ر. 1396. برنامه­ریزی آبیاری آفتابگردان. نشریه فنی 551، مؤسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
  7. نورقلی پور، ف. و م. ه. میرزاپور. 1395. دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه آفتابگردان. مؤسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
  8. Amanullah., and  M.W. Khan. 2011. Interactive effect of potassium and phosphorus on grain quality and profitability of sunflower in Northwest Pakistan. Pedosphere. 21:532-538.
  9. AOCS. 1993. Official methods and Recommended Practices of the American Oil Chemist`s Society. 5th ed. The American Oil Chemist`s Society. Champaign.
  10. Bajehbaj, A. A., M. Qasimo., and M. Yarina. 2009. Effects of drought and potassium on physiological and morphological traits of some cultivars of sunflower. J. Food. Agric. Environ.7(3&4):448-451.
  11. Belyaev, G. N. 1993. The influence of addition of boron, copper, zinc and potassium chloride on yield of sunflower. Agrokhimiya, 11 (1):28-33.
  12. Cakmak, I. 2005. The role of potassium in alleviating detrimental effects of abiotic stresses in plants. J. Plant Nutr. Soil Sci. 168:521-53.
  13. Chajjro, M.A., I. Zia-ul-hassan., A.N. Rajpar., and K.A. Kubar. 2013. Sunflower hybrids differently accumulate potassium for growth and achene yield. Pak. J. Agri. Agril. Engg, Vet, Sci. 29 (1): 31-43.
  14. Ciampitti, I. A., J. J.Camberato., S. T. Murrell., and T. J.Vyn. 2013. Maize Nutrient Accumulation and Partitioning in Response to Plant Density and Nitrogen Rate: I. Macronutrients. Agron. J. 105: 783-795.
  15. Freitas Furtado, G. F., D. A. Diego Azevedo Xavier., E. M. G. Andrade., G. S. Lima., L. H. G. Chaves., A. C. F. Vasconcelos., and J. A. C. Wanderley. 2016. Growth and physiological responses of sunflower grown under levels of water replacement and potassium fertilization. Afr. J. Agric. Res. 11(14): 1273-1281.
  16. Goksoy, A. T. O., A. Demir., Z. M. Toran., and N. Daughu. 2004. Responses of sunflower to potassium at different growth stages. Field Crop Res. 87(3):167-178.
  17. Hasanuzzaman, M., B. Bhuyan., K. Nahar., S. Hossain., J. Al Mahmud., S. Hossen., A. A. C. Masud, and M. M. Fujita. 2018. Potassium: A vital regulator of plant responses and tolerance to abiotic stresses. Agron. 8, 31: 1-29.
  18. Hussain, S., M. Ahmad., S. Ahmad., J. Lqbal., M. N. Subhani., S. M. S. Nadeem., and M. Ibrahim. 2013. Improvement of drought tolerance in sunflower (Helianthus annuus L.) by foliar application of abscisic acid and potassium chloride. Pakistan J. Nutri. 12 (4):345-352.
  19. Krueger, K., A. S. Goggi., A. P. Mallarino., and R. E. Mullen. 2013. Phosphorus and potassium fertilization effects on soybean seed quality and composition. Crop Sci. 53: 602-610.
  20. Marschner, P. 2012. Marschner's Mineral Nutrition of Higher Plants. 3rd ed, Academic Press. London. 672p.
  21. Martre, L. A. P., G. Pereyra-Irujo., N. Izquierdo., and V. Allard. 2009. Management and breeding strategies for the improvement of grain and oil quality. Crop Physiol. 387-421.
  22. Pettigrew, W.T. 2008. Potassium influences on yield and quality production for maize, wheat, soybean and cotton. Physiol. Plant. 133: 667-681.
  23. Richards, R. A. 2006. Morphological traits used for breeding of new cultivars in water scarce environments. Agric. Water Manag. 80(3): 197-211.
  24. Saeidi, G. 2007. Effect of macro and micronutrients on seed yield and other agronomic traits of sunflower in a calcareous soil in Isfahan. Journal of Science Technology Agriculture and Natural Resources. Water and Soil Sci. 11(1): 240-247.
  25. Santos, B.M. 2013. Effects of pre-plant potassium sources and rates for Tomato production. Horttechnology. 23(4): 449-452.
  26. Shinde, S. V., K. Naphade., S. K. Marthen. 1993. Effect of varing levels of potash on seed and oil yield of sunflower. PKV Res. J. 17 (1): 31-32.
  27. Silva, J. O., A. C. Bortoletto., A. D. Carvalho., and A. S. Pereira. 2018. Effect of potassium sources on potato tuber yield and chip quality. Hortic. Bras., 36(3): 395-398.
  28. Soil Survey Staff. 2014. Keys to Soil Taxonomy, 12th ed. USDA-Natural Resources Conservation Service, Washington, DC.
  29. Soleimanzadeh, H., D. Habibi., M. R. Ardakani., F. Paknejad, and F. Rejali. 2010. Response of Sunflower (Helianthus annuus L.) to drought stress under diffirent potassium levels. World Appl. Sci. J. 8(4):433-448.
  30. Wang, M., Q. Zheng., Q. Shen., and S. Guo. 2013. The critical role of potassium in plant stress response. Int. J. Mol. Sci. 14(4). 7370-90.
  31.  Watanabe, K., Y. Fukuzawa., S. I. Kawasaki., M. Ueno., and Y. Kawamitsu. 2016. Effects of potassium chloride and potassium sulfate on sucrose concentration in sugarcane juice under pot conditions. Sugar Tech. 18(3):258–265.
  32. Zaidi, H. S., M. Ahmad., A. Haji., A. Bukhsh., E. H. Siddiqi., and M. Ishaque. 2012. Agronomic characteristics of spring planted sunflower hybrids as influenced by potassium application. J. Anim. Plant Sci. 22(1): 148-153.

 

پژوهش های خاک
دوره 34، شماره 2
شهریور 1399
صفحه 265-275

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار