تأثیر روی و پتاسیم بر ویژگی‌های کمی و کیفی عملکرد و مقاومت به سرما در گندم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان

2 مدرس گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور اقلید

چکیده

در مناطق سرد انرژی متابولیکی کمتری در دسترس گیاهان زراعی قرار دارد، این امر سبب توقف رشد و کاهش عملکرد محصول می­شود. در عین حال مطالعات نشان داده استفاده مناسب از عناصر غذایی همچون روی و پتاسیم می تواند مقاومت گیاه را در برابر سرما افزایش دهد. برای بررسی این موضوع، اقدام به اجرای آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی طی سال های 1389-1390 در ایستگاه تحقیقات محصولات سردسیری اقلید گردید. در این آزمایش مقادیر صفر،100،200 و300 کیلوگرم  K2Oدر هکتار از منبع سولفات پتاسیم و مقادیر صفر، 10 و 15 کیلوگرم  Znدر هکتار از منبع سولفات روی استفاده شد. نتایج نشان داد در سال اول از نظر عملکرد دانه، مقدار نسبی آب برگ و مقدار گلوتن، بین تیمار­های آزمایش اختلاف معنی­دار در سطح پنج درصد وجود داشت. حداکثر عملکرد به مقدار 6935 کیلوگرم دانه در هکتار با مصرف 15 کیلوگرم  Znدر هکتار بدست آمد. بیشترین مقدار نسبی آب برگ (73 درصد) نیز با مصرف 300 کیلوگرم  K2Oدر هکتار حاصل شد. بیشترین مقدار گلوتن خشک (3/11 درصد) با مصرف 300 کیلوگرم  K2Oو15 کیلوگرم Zn در هکتار به دست آمد. در سال دوم در وزن هزاردانه و مقدار نسبی آب برگ در سطح پنج درصد بین تیمار­ها اختلاف معنی­دار بود ولی در عملکرد دانه اختلاف معنی­داری بین تیمارها مشاهده نشد. بیشترین مقدار عملکرد (7537 کیلوگرم در هکتار) با مصرف 200 کیلوگرم K2O در هکتار به دست آمد. همچنین مصرف این کود­ها باعث بهبود خصوصیات کیفی مانند در صد پروتئین، شاخص­های زلنی و سفتی درگندم شد. تجزیه واریانس مرکب دو سال آزمایش نشان داد مصرف 200 کیلوگرمK2O  در هکتار منجر­به تولید حداکثر عملکرد (6352 کیلوگرم دانه در هکتار) شد. بیشترین مقدار آب برگ (6/69 درصد) و به تبع آن افزایش مقاومت به سرما نیز با مصرف 300 کیلوگرم K2O در هکتار و 10 کیلوگرم Zn در هکتار بدست آمد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Zinc and Potassium on Quantitative and Qualitative Characteristics of Yield and Cold Resistance Improvement in Wheat

نویسندگان [English]

  • A. Hemmati 1
  • Z. Amini 2
1 Ph. D. student, Lorestan University, and Assistant Professor of Fars Agricultural and Natural Resources Research Center
2 MSc. Agronomy. Young Research Club Member, Islamic Azad University of Eghlid
چکیده [English]

Yield and growth of plants may be reduced due to low metabolic rate in cold climate. Many studies have indicated that cold resistance will increase with the use of nutrient elements in wheat. In order to study the effects of zinc and potassium fertilizers on the cold resistance of wheat, an experiment was carried out in Eghlid Agricultural Research Station in 2008-2009. A factorial experiment based on randomized complete block design was used with three replications. The treatments were: potassium    (0 ,100,200, and 300 kg K2O/ha) and zinc (0,10, and 15 kg Zn/ha). In the first year, the results showed that there were significant differences (at 5 % level) between yield, relative water content (RWC), bread volume, and gluten content. The highest yield (6935 kg/ha) was obtained in 15 kg Zn /ha treatment. The highest RWC (73.4 %) was obtained in 300 kg K2O /ha treatment. Maximum dry gluten (11.3%) was achieved with the use of 300 kg K2O /ha and 15 kg Zn /ha treatment. In the second year, there were significant differences (at 5 % level) in 1000 seed weight and RWC. The highest yield (7435 kg/ha) was obtained in 200 K2O /ha treatment. The protein content and Zeleny index were improved by application of K and Zn fertilizers. The combined analysis of variance showed that the maximum yield and RWC were obtained with use of 300 kg K2O/ha and 10 kg Zn/ha.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Potassium fertilizer
  • Zinc fertilizer
  • Relative water content
  • Bread wheat
  1. ایمانی، ع.، و ع. طلائی. 1376. بررسی نقش پروتئین در افزایش مقاومت شکوفه های بادام به سرمای بهاره. نشریه علمی پژوهشی نهال و بذر جلد 3. شماره 3. کرج. ایران.
  2. بلالی، م .ر.، م. ج. ملکوتی، ح. مشایخی و ز. خادمی. 1379. اثر عناصر ریزمغذی بر افزایش عملکرد و تعیین حد بحرانی آنها در خاک­های تحت کشت گندم آبی در ایران. تغذیه متعادل گندم، مجموعه مقالات، نشر آموزش کشاورزی. وزارت جهاد کشاورزی. تهران. ایران. ص.121.
  3. بنی صدر، ن.، 1374. بررسی تحمل به گرما و سرما در چند رقم جو ایرانی. نهال و بذر. جلد 11. شماره4.
  4. ثواقبی، غ. ر.، و م. ج. ملکوتی. 1379. برهمکنش پتاسیم و روی بر عملکرد و میزان پروتئین دانه گندم. تغذیه متعادل گندم (مجموعه مقالات)، نشر آموزش کشاورزی. تهران. ایران. ص.319.
  5. حسینی، س. م.، 1376. تعیین حد بحرانی فسفر و پتاسیم در گندم. گزارش پژوهشی بخش تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس. شیراز. ایران.
  6. خلدبرین، ب.، و ط. اسلام زاده. 1380. تغذیه معدنی گیاهان عالی. ترجمه. جلد اول. انتشارات دانشگاه شیراز. شیراز. ایران. ص.
  7. سدری، م. ح.، و م. ج. ملکوتی. 1377. تعیین حد بحرانی عناصر ریزمغذی در مزارع گندم کردستان. مجله علمی پژوهشی خاک و آب. مؤسسه تحقیقات خاک و آب. تهران. ایران.
  8. شهابی ع. ا.، و م. ج. ملکوتی. 1379. ضرورت افزودن پتاسیم به خاک­های کشور. نشریه فنی شماره 111، موسسه تحقیقات خاک و آب، تهران. ایران. ص.10.
  9. کوچکی ع.، و غ. ح. سرمدنیا. 1377 فیزیولوژی گیاهان زراعی. ترجمه .چاپ هفتم. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. مشهد. ایران. 400ص.
  10. ملکوتی م. ج.، و م. نفیسی. 1376. ضرورت مصرف کلرور­پتاسیم برای تأمین پتاسیم مورد نیاز در مزارع غیر شور کشور. نشریه فنی شماره 21 . مؤسسه تحقیقات خاک و آب. نشر آموزش کشاورزی. تهران
  11. میر محمدی، س. ع. م.، و س. ترکش اصفهانی. 1379. جنبه­های فیزیولوژی و به نژادی تنش­های سرما و یخ­زدگی گیاهان زراعی. چاپ اول. انتشارات گلبن. اصفهان. ایران.223ص.
  12. Gupta, VK. 1983. Zinc – Potassium relationship in wheat. Haryana Agric. J. Res. 13:140-146.
  13. Paulsen, G.M., and E.G. Heyne. 1983. Grain production of winter wheat after spring freeze injury. Agron. J. 75:705-707.
  14. Robertson, A.J., A. Weninger, R. W. Wilen. 1994. Comparison of dehydrin gene expression and freezing tolerance in Bromus inermis and Secale cereale grown in controlled environments, hydroponics and the field. Plant Physiol. 106: 1213-1216.
  15. A.O.M. 1988. Growth photosynthetic pigments content and yield of wheat plant as influenced by time of potassium application. Egyption J.of Agron. 11(1-2): 53-62.
  16. Tandon, H. 1992. Management of nutrient interactions in agriculture. Fertilizer Development and Consulation Organisation, New Dehle. India, pp.142.
  17. Tiwari et al. 1982. Effect of potassium and dry- matter production and nutrient uptake by potato variety (Solanum tuberosum) in an alluvial soil of Uttar Pradesh. Plant and Soil.65:141-147.
  18. Yaeesh Siddiqi. M., A.R. Memon and A.D.M. Glass. 1984. Requlation of K+ Influx in barley (effects of low temperature). Plant physiol. 74: 730-734.
  19. Yilmaz, A.,H. Ekiz, B. Torun, I. Gultekin, S. Karanlik, S. A. Bagi and I. Cakmak. 1997. Effect of different zinc application methods on growth, yield and zinc concentration in wheat cultivars on zinc deficient calcareous soils. J.Plant Nutr.20(445):461-471.