بررسی تغییرات شوری خاک به کمک پردازش رقومی اطلاعات ماهواره لندست در دشت قهاوند (استان همدان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 محقق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان

2 مربی پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس

3 دانشجوی دکتری سنجش از دور - دانشگاه خواجه نصیرطوسی

چکیده

فن‌آوری سنجش از دور به عنوان یک ابزار مناسب به منظور پایش زمانی و مکانی برخی از پدیده‌های طبیعی به شمار می‌رود. شوری ثانویه از مهمترین عوامل کاهش حاصلخیزی خاک در مناطقی است که مدیریت کارآمد و مطلوب بر منابع آب و خاک وجود نداشته است. این تحقیق برای یافتن بهترین روش‌های بهره‌گیری از سنجش از دور در طبقه‌بندی اراضی شور و ارزیابی روند تغییرات شوری در دشت قهاوند صورت گرفت. وسعت منطقه 95000 هکتار واقع در شرق استان همدان و همجوار با استان مرکزی است. شیوه کار بر پایه تفکیک سطوح مختلف خاک‌های شور به وسیله دو سری اطلاعات داده‌های رقومی ماهوارة لندست 5 و 7 همراه با مطالعات زمینی به کمک بررسی باندهای مختلف سنجنده‌های TM و ETM و بررسی شاخص‌های مختلف PCA57 ، PCA123 ، NDVI ، GRI ، BRI برای خاک و پوشش گیاهی انجام شد. طبقه‌بندی تصاویر با استفاده از روش طبقه‌بندی نظارت شده همراه با مطالعات صحرایی و برداشت نمونة خاک سطحی و تجزیة شیمیائی نمونه‌ها صورت گرفت. تصاویر پس از تصحیح طبقه‌بندی در سامانة اطلاعات جغرافیائی به صورت نقشه‌ها و جداول در دو مقطع زمانی ارایه گردید؛ صحت کلی طبقه‌بندی در تصاویر لندست 5 و 7 مورد بررسی قرار گرفت که برای پارامتر شوری این مقادیر به ترتیب 71 و 75 درصد می‌باشد. نتایج نشان دهندة افزایش وسعت خاکهای شور به میزان قابل توجهی در طی 11 سال است به طوری که وسعت اراضی شور 9/31 درصد افزایش داشته که این گسترش در کلاس شوری کم تا متوسط (S1) 9/7 درصد و در کلاس شوری متوسط تا شدید (S2) 2/31 درصد است. وسعت اراضی لخت و بایر و کفه‌های نمکی نیز از 3005 هکتار به 8446 هکتار رسیده که در حدود 181 درصد بر وسعت آنها افزوده شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Soil Salinity Using Digital Image Processing of Landsat Satellite in Qhahavand Plain (Hamadan Province)

نویسندگان [English]

  • M. Ahmadian 1
  • M. Pakparvar 2
  • D. Ashourloo 3
1 Researcher of Hamedan Agricultural and Natural Resources Research Center
2 Researcher of Fars Agricultural and Natural Resources Research Center
3 PhD student of Remote Sensing, ‍Khajeh Nassir-e- Tousi University
چکیده [English]

Remote sensing technology is a useful tool for spatial and temporal monitoring of some natural phenomenon. Salinization and alkalization are known to be the main causes of soil fertility degradation in regions where land and water resources are improperly managed. in Hamadan province, the total area of saline and sodic lands is estimated at 70000 hectares, which includes 9.5 percent of the total cultivated lands of the province. The objective of this study was to monitor saline and sodic soils using satellite information (landsat-5 and 7). Classification of satellite imagery for salinization and alkalization was carried out by investigating various bands and indices. The supervised classification method was used to classify the images. The soil maps were prepared via geographic information system at 1:50,000 scale. Results showed that the area of saline and sodic soils have increased during the last 11 years by 31.9 percent. The change in low to medium salinity class (S0) was 7.9 percent, while in the medium to severe salinity class (S1) it was 31.2 percent. The area of the bare soils that was previously 3005 hectares is now estimated to be 8446 hectares, showing an increase of 181 percent.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Salinity
  • RS
  • GIS
  • Satellite 5&7 images
  • Spectral classification
  • Qhahavand
  1. احمدیان، م. 1381. گزارش طرح ملی شناسائی مناطق شور و سدیمی استان همدان، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، شماره فروست 428/84 . 420 صفحه.
  2. احمدیان، م. 1381. معرفی شوره‌زارها و مناطق حساس به پدیده بیابان‌زائی در استان همدان، مجموعه مقالات ارائه شده در هفته پژوهش، دانشگاه بوعلی سینا همدان.
  3. احمدیان، م. 1383. مطالعه روند توسعه شوری خاک به وسیله سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در دشت قهاوند، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، شماره فروست 859/85 .230 صفحه.
  4. افیونی، م. و ر. مجتبی‌پور. 1376. خاکهای شور و سدیمی (و اصلاح آنها)، انتشارات ارکان اصفهان.
  5. پاک‌پرور، م. 1378. بررسی ‌روند تغییرات خصوصیات‌ فیزیکی ‌و شیمیائی ‌خاک ‌و آب‌ در اراضی ‌اطراف ‌ایستگاه نورالدین ‌آباد گرمسار، وزارت جهاد سازندگی، معاونت آموزش و تحقیقات، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، شماره فروست 828/85. 240 صفحه.
  6. جنتی، م. 1376. استفاده موثر از تحلیل مولفه های اصلی در طبقه بندی تصاویر ماهواره‌ای در شهرستان نقده، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس، (استاد راهنما، ع. علیمحمدی). 160صفحه.
  7. دیسفانی، م.ن. 1377. پردازش رایانه‌ای تصاویر سنجش از دور ، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی(سمت)، تهران.
  8. رشیدی، ج. و ع. علیمحمدی. 1383. بررسی قابلیت داده های ماهواره ای لندست ETM+ در تفکیک واحدهای اراضی ساحلی شرق استان بوشهر، ششمین همایش بین المللی سواحل، بنادر و سازه های دریایی، بوشهر.
  9. دماوندی، ع. ‌ا. 1376. بررسی امکان کاربرد داده‌های ماهواره‌ای در شناسائی و طبقه‌بندی اراضی شور به روش رقومی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مرکز تحقیقات مناطق کویری و بیابانی ایران، دانشگاه تهران. 185 صفحه.
  10. طاهرکیا، ح. 1375. اصول و کاربرد سنجش از دور، انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران.
  11. فرامرزنیا، ن و ف، کشمیری.1367. راهنمای مطالعات شناسایی و تشریح نیمرخ خاک. نشریة فنی شمارة 758، انتشارات سازمان تحقیقات و منابع طبیعی، مؤسسه تحقیقات خاک و آب.
  12. مهندسین مشاور تهران پژوهش. 1370. مطالعات خاک‌شناسی و ارزیابی اراضی، طرح مطالعات توسعه روستاهای استان همدان. سازمان برنامه و بودجه استان همدان.
  13. مسعودی، م. 1380. بررسی قابلیت تصاویر ماهواره‌ای در طبقه‌بندی خاکهای تحت تأثیر شوری و قلیاییت، مجله تحقیقات مرتع و بیابان ایران، شمارة 268-1380
  14. نانکلی، ح. ر. 1375. روشهای تعیین موقعیت ماهواره‌ای (GPS)، مجموعه مقالات سیستم تعیین موقعیت ماهواره‌ای، جلد اول، انتشارات سازمان نقشه‌برداری کشور.
  15. وزارت جهاد سازندگی، واحد مهندسی آب و خاک. 1367. مطالعات خاک‌شناسی و طبقه‌بندی اراضی دشت شراء، تحت نظارت بخش خاک‌شناسی مؤسسه تحقیقات خاک و آب.
  16. Aber, J. D., and M. E. Marthin. 1995. High spectral analysis. International Journal of Remote Sensing, Vol.14: 1919-1920.
  17. Brandt, T., and P.M. Mather. 1998. Classification methods for remotely sensed data. Remote sensing reviews, 7, 241-260.
  18. Crist, E. P. and R.J. Kauth. 1986. The Tasseled Cap de-mystified. Photogrammetric Engineering Remote Sensing, S2, 81-86
  19. Csillage, F., L. Pasztor, and L. Biehl. 1993. Spectral band selection for classification of salinity status of soils. Remote Sensing Of Environment, Vol. 43: 231-242.
  20. Mather, P.M. 1999. Computer Processing of Remotely sensed Images, John Wiley & Sons. New York, 332 p
  21. Metternicht, G., and J. A. Zinch. 1997. Spatial discrimination of salt and sodium affected soil surfaces. International journal Of Remote Sensing, Vol. 18: 2571- 2586
  22. Rao, B., R. Dwivedi, L. Venkataratnam, T. Ravisankar, Thammappa, R.sharama, and S. das. 1995. Spectral behavior of salt affected soils. International Journal of Remote Sensing, Vol. 11: 485-492