تأثیر سطوح مختلف پتاسیم و عناصر کم‌ مصرف بر روی عملکرد ارقام پیشرفته گندم نان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیأت علمی موسسه تحقیقات خاک و آب

2 استاد دانشگاه تربیت مدرس

3 عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات خاک و آب

چکیده

به منظور بررسی‌ کاربرد مقادیر‌ مختلف‌ پتاسیم به همراه عناصر کم مصرف برعملکرد سه‌ رقم‌ گندم
(Triticum aestivum L.)‌ مهدوی (M-70-12)، شیراز (M75-10) و پیشتاز (M-75-7) این‌ تحقیق‌ با 6 تیمارکودی در دو سال زراعی 79-78 و80-1379 در خاکهای کرج بافت سبک انجام گرفت. تیمار اول= مصرف کود مطابق عرف زارعین (اوره + سوپر فسفات تریپل)؛ تیمار دوم= تیمار اول + مصرف پتاسیم بر مبنای آزمون خاک از منبع سولفات پتاسیم؛ تیمار سوم= تیمار اول + مصرف پتاسیم دو برابر توصیه کودی از منبع سولفات پتاسیم؛ تیمار چهارم= تیمار اول + کودهای محتوی عناصر کم مصرف؛ تیمار پنجم= تیمار دوم + کودهای محتوی عناصر کم مصرف و تیمار ششم= تیمار سوم + کودهای محتوی عناصر کم مصرف. در این مطالعه از طرح کرتهای خرد شده با 54 واحد استفاده گردید. نسبتهای مختلف کودی در کرتهای فرعی و ارقام گندم در کرتهای اصلی قرار گرفتند. اوره‌ به‌ مقدار 300 کیلوگرم‌ درهکتار،  فسفات‌ آمونیم‌100 کیلوگرم‌ در هکتار و سولفات پتاسیم‌ در دو مقدار K1250 و K2  500 کیلوگرم‌ در هکتار مصرف‌ گردید. کودهای محتوی عناصر کم مصرف شامل روی‌، منگنز، آهن، مس‌ و بور براساس‌ آزمون‌ خاک‌ مصرف‌ گردید. عملکرد گندم اندازه گیری شده و نتیجه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. باتوجه‌ به‌ نتایج‌ بدست‌ آمده در سال اول رقم پیشتاز در تیمار چهارم بهترین عملکرد دانه (5700 کیلوگرم در هکتار) را داشت. از لحاظ وزن‌ کل‌ اندام‌ هوائی‌ نیز رقم پیشتاز بهترین‌ بود ولی‌ ما بین‌ سه‌ رقم ‌اختلاف‌ معنی‌ داری‌ در سطح‌5 درصد مشاهده نگردید. در سال دوم بیشترین عملکرد کل در رقم مهدوی (6660 کیلوگرم در هکتار) از تیمار سوم، در رقم‌های پیشتاز و شیراز به ترتیب 8550 و8610  کیلوگرم در هکتار از تیمارهای دوم و سوم عاید گردید که در سطح 5% با شاهد اختلاف معنی‌داری نشان داد. در سال دوم بهترین‌ تیمار کودی‌در رابطه با درصد پروتئین (84/14) در رقم شیراز با تیمار دوم و در رقم مهدوی با تیمار ششم (57/14) و در رقم پیشتاز (53/13) با تیمار پنجم بدست آمده با توجه به میانگین نتایج دو ساله مشاهده ‌گردید که ارقام مختلف عکس العمل‌های متفاوتی را نسبت به عناصر غذایی از خود نشان دادند. بنابراین موضوع کودپذیری ارقام مختلف باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد و در هر حال رعایت اصول مصرف بهینه کودی در تمامی ارقام پیشرفته گندم الزامی است. انجام تحقیقات بیشتر در این زمینه برای انتخاب کاراترین رقم در خاکهای بافت سبک پیشنهاد می شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effect of Potassium and Micronutrients on the Yield and Quality of Wheat

نویسندگان [English]

  • M. Lotfollahi 1
  • M.J. Malakouti 2
  • K. Bazargan 3
1 Researcher, Soil and Water Research Institute
2 Professor, Tarbiat Modarres University
3 Researcher, Soil and Water Research Institute, respectively.
چکیده [English]

To evaluate the effects of different amounts of potassium combined with micronutrients on 3 varieties of wheat, an experiment with 6 fertilizer treatments and three replications was conducted. The three varieties were V1= Mahdavi (M-70-12), and V2=Shiraz (M-75-10), and V3=Pishtaz (M-75-71). The six fertilizer treatments were as follows: T1=NP, T2= T1+ K1 (based on soil test), T3= T1+ K2 (twice the soil test), T4= T1+Micro, T5= T2+Micro, T6= T3 +Micro. The 18 treatments, including 6 fertilizer treatments and 3 varieties of wheat, were replicated three time adding up to a total of 54 plots. Split plot design was used. The main plot consisted of different varieties, and the subplots of different fertilizer treatments. 300 kg/ha of urea, 100 kg/ha of ammonium phosphate and two levels of potassium sulfate, K1=250 kg/ha and K2= 500 kg/ha were used. Micronutrents, including Cu, Zn, Mg, Fe and B were also used as required on the basis of soil tests. The results were analyzed statistically showing that with the first year’s experiment on V3 using T4 produced the highest grain yield (5700 kg/ha). V3 also topped other varieties in total weight of grain but no significant differences existed between the different varieties at 5% level. In the second year, the highest total yield was obtained with V1/T3(6660 kg/ha). The total yield for V3/T2 and V2/T3 were 8550 and 8610 kg/ha, respectively. Regarding the grain protein concentration (GPC),the best GPC, (14.84%) was obtained with V2/T2. The GPC of V1/T6 and V3/T5 were 14.57% and 13.53%, respectively. Considering the two years, results with respect to variety effect, it can be concluded that the different varieties have different responses to potassium and micronutrients. Further research is needed in this regard. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wheat
  • Varieties
  • Potassium
  • Micronutrient
  • Yield
  • Protein
  1. احیایی، مریم و علی اصغر بهبهانی زاده. 1372. شرح روشهای تجزیه شیمیائی خاک (چاپ اول). نشریه فنی شماره 893، مؤسسه تحقیقات خاک و آب. نشر آموزش کشاورزی، کرج، ایران.
  2. بازرگان، کامبیز، محمدجعفر ملکوتی و کامران افتخاری. 1383. رفتار پتاسیم در سه نوع خاک با ظرفیت تبادل کاتیونی متفاوت تحت کشت گیاه ذرت. مجله علوم خاک و آب. جلد 2-18.
  3. بی‌ نام‌. 1379. آمار نامه‌ کشاورزس. وزارت‌ کشاورزی، معاونت‌ برنامه‌ ریزی‌ و بودجه‌، تهران‌،ایران‌.
  4. ثواقبی، غلامرضا و محمد جعفر ملکوتی 1379. تاثیر بذور غنی شده و روی در افزایش عملکرد بهبود کیفیت گندم در شرایط گلخانه ای و مزرعه ای. تغذیه متعادل گندم نشر آموزش کشاورزی، کرج، ایران.
  5. سدری، محمد حسین و محمد جعفر ملکوتی 1379. بررسی تأثیر مصرف آهن، روی و مس در بهبود خصوصیات کمی و کیفی گندم آبی. تغذیه متعادل گندم نشر آموزش کشاورزی، کرج، ایران.
  6. شهابی‌فر، جعفر.، محمد اردلان و محمد لطف‌اللهی. 1382. مصرف بهینه کودهای شیمیایی حاوی عناصر کم‌مصرف و نقش آن در عملکرد کمی و کیفی گندم. سومین همایش ملی توسعه کاربرد مواد بیولوژیک و استفاده بهینه از کود و سم در کشاورزی. وزارت جهاد کشاورزی، کرج، ایران.
  7. ملکوتی محمدجعفر و محمد لطف الهی، 1378. افزایش عملکرد کمی و کیفی ذرت علوفه ای با استفاده از کلرور پتاسیم اضافی در مناطق سردسیر (کشت دوم). نشریه فنی شماره 107، نشر آموزش کشاورزی، سازمان تات، کرج، ایران.
  8. ملکوتی، محمد جعفر، محمدنبی غیبی، محمدرضا بلالی و سودابه دیوان بیگی 1379، بررسی اثرات عناصر کم مصرف در افزایش پروتئین و غنی سازی دانه گندم در ده استان کشور (قسمت دوم) تغذیه متعادل گندم نشر آموزش کشاورزی، کرج، ایران.
  9. ملکوتی‌، محمد جعفر. 1379. تغذیه‌ متعادل‌ گندم‌ راهی‌ به‌ سوی‌ خود کفایی‌ در کشور و تأمین‌ سلامت‌ جامعه‌ ‌(مجموعه‌ مقالات). شورای‌ عالی‌ توسعه‌ کاربرد مواد بیولوژیک‌ و استفاده‌ بهینه‌ از کود و سم‌ در کشاورزی. نشر آموزش‌ کشاورزی معاونت‌ تات‌ وزارت‌کشاورزی‌، تهران‌. ایران‌. 544 صفحه‌.
  10. ملکوتی، محمدجعفر، زهرا خوگر و زهرا خادمی. 1382. تغذیه متعادل گندم راهی به سوی خودکفایی در کشور و تأمین سلامت جامعه مجموعه مقالات- چاپ دوم با بازنگری کامل، انتشارات نشر آموزش کشاورزی. کرج، ایران.
  11. Beaton, J. D. and G.S. Sekhon. 1985. Potassium nutrition of wheat and other small grains. Pp. 701-798. In: R.D. Munson (ed.). Potassium in Agriculture. American Society of Agronomy, WI.
  12. Sepehr A. and M. J. Malakouti 1999. The effect of balanced fertilization on the yield and quality of sun flower in Khoy area. International Symposium on Balanced Fertilization and Crop Response to Potassium.
  13. Kemmler, G. 1983. Modern aspects of wheat manuring (2nd rev.ed.). IPI-BUL. No .1. Berne, Switzerland.
  14. Lotfollahi, M. 1996. The effect of sub soil mineral nitrogen on grain protein concentration of wheat. Ph.D. Thesis, Univer.of, Adelaide.
  15. Marschner, H. 1995. Mineral Nutrition of Higher Plants. 2nd edition. Academic press 890p.
  16. Mengel, K. and E. A. Kirkby.2001. Principles of Plant Nutrition. 4th. edition. International Potash Institute, Bern, Switzerland.