مقایسه اثرات کودهای شیمیایی، زیستی و آلی بر رشد و تولید اسانس گل بابونه آلمانی(Matricaria chamomilla L.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه آموزشی بیابان زدایی، دانشکده کویرشناسی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

2 دانش آموخته گروه آموزشی بیابان زدایی، دانشکده کویرشناسی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

3 استادیار گروه آموزشی جنگلداری مناطق خشک، دانشکده کویرشناسی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

4 دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه آموزشی جنگلداری مناطق خشک، دانشکده کویرشناسی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

چکیده

مدیریت استفاده از انواع کودهای شیمیایی، دامی و آلی و بقایای آن‏ها در خاک از نظر عملکرد گیاهان و تأثیرات زیست‌محیطی به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک نظیر ایران بسیار حائز اهمیت می‏باشد. جهت بررسی اثرات مصرف برخی از کودهای شیمیایی، زیستی، دامی، اسید هیومیک، ورمی کمپوست و بقایای آن‌ها بر میزان رشد، عملکرد گل، عملکرد اسانس، عملکرد کامازولن و اجزای عملکرد گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.) آزمایشی به‌صورت گلدانی در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ورامین در استان تهران به مدت یک فصل رویشی در سال 1396 اجرا گردید. تیمار کود شیمیایی (NPK) در دو سطح استفاده شد. سطح اول شامل 1/5 گرم کود اوره (معادل 250 کیلوگرم در هکتار)، سه گرم کود سوپرفسفات تربیل (معادل 500 کیلوگرم در هکتار)، 1/3 گرم کود سولفات پتاسیم (معادل 216 کیلوگرم در هکتار) بود. سطح دوم نیز ترکیبی از سه گرم کود اوره (معادل 500 کیلوگرم در هکتار)، چهار گرم کود سوپرفسفات تربیل (معادل 665 کیلوگرم در هکتار) و 2/6 گرم کود سولفات پتاسیم (معادل 432 کیلوگرم در هکتار) بود. تیمار کود vermicompost در دو سطح 30 گرم (معادل پنج‌تن در هکتار) و 60 گرم (معادل ده تن در هکتار) بود. کود دامی نیز در دو سطح 120 گرم کود پوسیده گاوی (معادل 20 تن کود دامی در هکتار)، 180 گرم کود پوسیده گاوی (معادل 30 تن کود دامی در هکتار) اعمال شد. اسید هیومیک به دو روش کود آبیاری و محلول‏پاشی به غلظت پنج در هزار (پنج گرم در یک لیتر آب) استفاده شد. کود زیستی (BNPK) نیز شامل باکتری‌های تثبیت‌کننده نیتروژن، حل‌کننده فسفر و حل‌کننده پتاسیم به مقدار 125 میلی‌لیتر برای هر گلدان و شاهد (بدون مصرف کود) در 10 تیمار بود. نتایج بدست آمده نشان داد مصرف تیمار سطح دوم کود شیمیایی سبب افزایش میزان رشد اجزای بابونه نسبت به شاهد گردید به‌نحوی‌که بیشترین ارتفاع بوته (34/35 سانتی‌متر)، تعداد گل (92 عدد گل)، قطر گل (1/51 سانتی‌متر)، وزن خشک گل (18/70 گرم)، درصد اسانس گل (0/503 درصد) و عملکرد اسانس در 10 بوته (0/939 گرم) در تیمار سطح دوم کود شیمیایی NPK(2) بود. بالاترین عملکرد کامازولن نیز در تیمار کود زیستی مشاهده شد که تفاوت معنی‌داری با تیمار شاهد داشت. تیمار کود زیستی همچنین توانست عملکرد گل، اسانس و کامازولن مطلوبی ایجاد نماید که کاربرد آن‌ها در راستای اهداف کشاورزی ارگانیک و پایدار قابل توصیه می‌باشد. بر اساس نتایج این تحقیق می‌توان به اثرات کودهای بیولوژیک بر گیاه دارویی بابونه امیدوار بود. با توجه به عملکرد مطلوب تیمار کود زیستی کاربرد این تیمار در راستای اهداف کشاورزی ارگانیک و پایدار قابل توصیه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Comparative Study of Chemical, Biological and Organic Fertilizers on Growth and Essential Oil Production of German Chamomile (Matricaria chamomilla L.)

نویسندگان [English]

  • Ali Asghar Zolfaghari 1
  • Arezoo Dokhtabdian 2
  • Mohamad Reza Yazdani 1
  • Davoud Kartoolinejad 3
  • Elaheh Nikouee 4
1 Associate Professor ,Department of Desertification, Faculty of Desert Studies, Semnan University, Semnam, Iran.
2 Graduate student of Educational Department of Desertification, Faculty of Desert Studies, Semnan University, Semnam, Iran.
3 Assistant Professor of Dryland Forestry Department, Faculty of Desert Studies, Semnan University, Semnam, Iran.
4 Graduate student of Dryland Forestry Department, Faculty of Desert Studies, Semnan University, Semnam, Iran.
چکیده [English]

The management of different types of chemical and organic fertilizers and their residues in soil in terms of plant performance and environmental effects, especially in dry and semi-dry regions such as Iran, is of great importance. In order to investigate the effects of some chemical, biological, animal, humic acid, vermicompost fertilizers, and their residues on growth rate, flower yield, essential oil yield, chamazulene yield, and medicinal plant components of German chamomile (Matricaria chamomilla L.), an experiment was conducted in pots in a completely randomized design with four replications at Varamin Station of Agricultural Research and Education Center of Tehran Province, during one growing season during the years 2017–2018. Chemical fertilizer treatment (NPK) was applied at two levels. Level 1 consisted of 1.5 g of urea (250 kg/ha), 3 g of triple superphosphate (TSP) (500 kg/ha), and 1.3 g of potassium sulfate (216 kg/ha). Level 2 was a combination of 3 g of urea (500 kg/ha), 4 g of TSP (665 kg/ha), and 2.6 g of potassium sulfate (432 kg/ha). The vermicompost treatment was applied at two levels: 30 g (5 t/ha) and 60 g (10 t/ha). Farmyard manure was also applied at two levels: 120 g of decomposed bovine manure (20 t/ha) and 180 g of decomposed bovine manure (30 t/ha). Humic acid was used in two application methods—fertigation through irrigation and foliar spray—at a concentration of 5 per thousand (5 g /L of water). The biological fertilizer (BNPK), containing nitrogen-fixing, phosphate-solubilizing, and potassium-solubilizing bacteria, was applied at 125 mL/pot for each of the ten treatments, including a control (no fertilizer).The results indicated that the application of the second level of chemical fertilizer significantly enhanced the growth parameters of chamomile compared to the control. The highest values recorded were for plant height (34.35 cm), number of flowers (92 flowers), flower diameter (1.51 cm), dry weight of flowers (18.70 g), percentage of essential oil in flowers (0.503%), and essential oil yield per ten plants (0.939 g) were observed in the treatment utilizing the second level of NPK chemical fertilizer. The highest essential oil yield and chamazulene yield were also observed in the biological fertilizer treatment, which had a significant difference compared to the control. The biological fertilizer treatment was also able to create desirable flower, essential oil, and chamazulene yields, which is recommended for use according to the goals of organic and sustainable agricultural production. Based on the results, positive effects of biological fertilizers on the medicinal plant chamomile can be expected. In the light of the favorable performance of the biofertilizer treatment, its application is advisable in alignment with the objectives of organic and sustainable agriculture.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Essential oil
  • Chamazulene
  • Compost
  • Biological fertilizer
  • Yield components
  • German chamomile

مراجع

  1. احمدیان، ا.، قنبری، ا.، سیاه سر، ب. 1390. اثر تنش خشکی و مصرف انواع کود آلی و معدنی و بقایای آنها بر عملکرد و اجزای عملکرد بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla ). بوم شناسی کشاورزی، 3(3)، 395-383.
  2. ابراهیم‌زاده، ا.، داوودی، ش.، حسن پور اقدم، م.ب.، رسولی، ف. 1400. مطالعه اثرات 3 نوع کود مختلف (زیستی، آلی و کود کامل معدنی) روی برخی ویژگی‌های کیفی پس از برداشت خیار گلخانه‌ای رقم ناگین. دانش کشاورزی و تولید پایدار، 31(4)، 286-271.
  3. پرویزی زاده، ز.، قرینه، م.ح.، بخشنده، ع.م.، لطفی جلال آبادی، ا.، پاکدامن سردرود، ب. 1401. تغییر در ویژگی‌های رشدی، عملکردی و برخی متابولیت‌های ثانویه بابونه آلمانی (Matricari chamomilla) رقم پرسو (Presov) در پاسخ به کاربرد زئولیت و قارچ (Serendipita indica). فصلنامه علوم محیطی، 20(2)، 170-155.
  4. جوادی ح.، صالحی شانجانی پ. ۱۴۰۲. تنوع صفات کاریولوژیکی در جمعیت‌های مختلف بابونه آلمانیMatricaria recutita L. پژوهش‌های ژنتیک گیاهی، ۱۰(۲)، 90-79.
  5. جهان، م.، قلعه نویی، ش.، خاموشی، ا.، امیری، م.ب. 1394. بررسی ویژگی‌های اگرواکولوژیکی ریحان (Ocimum basilicum) تحت تأثیر کاربرد سوپرجاذب رطوبت، اسید هیومیک و دورهای آبیاری. علوم باغبانی، 29(2)، 254-240.
  6. جهانتیغ، ط.، رئیسی، ع.، پیری، ح. 1403. بررسی تأثیر کودهای زیستی بر برخی ویژگی‌های کمی و کیفی گیاه گوار (Cyamopsis tetragonoloba ) در شهرستان ایرانشهر. به زراعی کشاورزی، 26(2)، 485-471.
  7. حیدرزاده، س.، احمدی، ف.، رحیمی، ا.، دولتی، ب. 1400. بررسی ویژگی‌های فیزیولوژیک بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla) در شرایط تنش رطوبتی و منابع مختلف کودی، مجله تولید گیاهان زراعی، 14(2)، 126-109.
  8. ربیعی م.، عصری ی.، سفیدکن ف. 1403. ارزیابی تنوع اسانس و صفات مورفولوژیکی جمعیت‌ های مختلف Hymenocrater oxyodontusf. مرتع، ۱۸(۲)، ۳۰۵-284.
  9. رحیم‌زاده، س.، سهرابی، ی.، حیدری، غ.ر.، عیوضی، ع.، حسینی، ط. 1390. تأثیر کاربرد کودهای شیمیایی و زیستی بر عملکرد و درصد اسانس گیاه دارویی بادرشبو (Dracocephalum moldavica).تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 27(1)، 96-81.
  10. رمرودی، م.، جهانبانی، ف.، گلوی، م.، شمس الدین سعید، م. 1400. ارزیابی عملکرد گل و برخی ویژگی‌های کمی و کیفی گیاه دارویی بابونه (Matricaria chamomilla) در پاسخ به کود پتاسیم در شرایط تنش خشکی. پژوهش‌های تولید گیاهی، 28(4)، 176-159.
  11. زعفریان، ف.، اکبرپور، و.، حبیبی، م.، کاوه، م. 1398. تاثیر بیوچار و کودهای زیستی بر رنگیزه‌های فتوسنتزی، عملکرد و محتوای عناصر غذایی نعناع فلفلی (Mentha piperita). به زراعی کشاورزی، 21(4)، 422-407.
  12. شامحمدی، ن.، زارع، م.، اردوخانی، ک.، عارف، ف.، شرف زاده، ش. 1403. عملکرد ذرت دانه‌ای تحت تاثیر تنش کم‌آبی، کودهای زیستی و شیمیایی. علوم گیاهان زراعی ایران، 55(1)، 36-23.
  13. عسگریان، م.، امینی فرد، م.ح.، خیاط، م.، جهانی، م. 1398. بررسی تأثیر سطوح مختلف کود کامل NPK و اسید فولویک بر خصوصیات مورفولوژیکی، عملکرد و اجزا عملکرد گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum). بوم شناسی کشاورزی، 11(4)، 1388-1375.
  14. گوهری، غ.، حسن‌پور اقدم، م.ب.، دادپور، م.ر.، شیردل، م. 1392. تأثیر محلول‌پاشی سطوح مختلف روی بر ویژگی‌های رشدی و عملکرد اسانس ریحان (Ocimum basilicum) در شرایط تنش شوری. روابط خاک و گیاه، 4(3)، 24-15.
  15. مظهری، م. 1402. بررسی اثر نوع بستر کشت بر برخی ویژگی‌های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla) تحت تنش شوری، تحقیقات کاربردی خاک، 11(2)، 14-129.
  16. ملکوتی، م.ج.، ریاضی‌همدانی، ع.ح. 1371. کودها و حاصلخیزی خاک. مرکز نشر دانشگاهی، 800 صفحه.
  17. ملکیان، م.، همتی، خ.، قاسم نژاد، ع.، شکری، ح.ا.، برزعلی، م.، دردی پور، ا. 1389. تاثیر بسترهای آلی کشت بر میزان کامازولن توده‌های بابونه آلمانی. همایش ملی گیاهان دارویی، دوره برگزاری1.
  18. مهرنیا، م.، حسینی، ز. 1402. شناسایی ترکیبات تشکیل دهنده اسانس گیاه دارویی زوفایی (Thymbra spicata ) در استان لرستان. مجله پژوهشهای گیاهی (مجله زیست شناسی ایران) 36(2)، 194-179.
  19. میرسیدی، س.ک.، نصیری، ی.، مرشدلو، م.ر.، خلیلی، م. 1398. ارزیابی کاربرد کودهای آلی، شیمیایی، زیستی و اسیدهای آمینه بر صفات کمی و کیفی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla) در برداشت‌های مختلف. علوم باغبانی ایران، 50(4)، 767-755.
  20. میری، ح.، درزی، م.ت. 1397. تأثیر کود دامی و زیستی حل کننده فسفات بر رشد، عملکرد و کیفیت اسانس گیاه دارویی بادرشبی (Dracocephalum moldavica) در منطقه فیروزکوه. علوم گیاهان زراعی ایران، 49(2)، 45-35.
  21. Fallahi, J., Koocheki, A., & Rezvani Moghaddam, P. (2010, April). Effects of biofertilizers on quantitative and qualitative yield of chamomile (Matricaria recutita) as a medicinal plant. In 6th Conference on Medicinal and Aromatic Plants of Southeast European Countries.
  22. Hartwigsen, J.A. and Evans, M.R., 2000. Humic acid seed and substrate treatments promote seedling root development. HortScience, 35(7), pp.1231-1233.
  23. Sharif, M., Khattak, R.A. and Sarir, M.S., 2002. Effect of different levels of lignitic coal derived humic acid on growth of maize plants. Communications in soil science and plant analysis, 33(19-20), pp.3567-3580.
  24. Kuila, D. and Ghosh, S., 2022. Aspects, problems and utilization of Arbuscular Mycorrhizal (AM) application as bio-fertilizer in sustainable agriculture. Current Research in Microbial Sciences, 3, p.100107.
  25. Sánchez Govín, E., Rodríguez González, H., Carballo Guerra, C. and Milanés Figueredo, M., 2005. Influence of organic fertilizers and biofertilizers on the quality of the medicinal species Calendula officinalis and Matricaria recutita L. Cuban Magazine of Medicinal Plants, 10(1), pp.0-0.
  26. Souguir, M. and Hannachi, C., 2017. Response of sesame seedlings to different concentrations of humic acids or calcium nitrate at germination and early growth. Cercetari Agronomice In Moldova (Agronomic Research In Moldavia) 169, pp. 65-77.

 

پژوهش های خاک
دوره 39، شماره 2
شهریور 1404
صفحه 153-169

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار