اثر سطوح مختلف شوری، روی و گوگرد تلقیح شده با تیوباسیلوس بر رشد و جذب برخی عناصر غذایی توسط گیاه کلزا (Brassica napus L.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 فارغ التحصیل کارشناسی ارشد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

2 استاد، عضو هیأت علمی گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی خوزستان

3 استادیار، عضو هیأت علمی گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

4 دانشیار، عضو هیأت علمی گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

چکیده

به­منظور ارزیابی اثر روی و گوگرد تلقیح­شده با تیوباسیلوس و شوری ناشی از کلرید‌ سدیم بر رشد و جذب عناصر فسفر، پتاسیم و رویتوسط گیاه کلزا، آزمایشی گلخانه­ای به­صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل شوری خاک در چهار سطح (1، 4، 7 و 10 دسی‌زیمنس بر متر)، گوگرد تلقیح­شده با تیوباسیلوس در دو سطح (صفر و 500 کیلوگرم در هکتار) و روی در سه سطح (صفر، 25 و 50 میلی­گرم در کیلوگرم خاک از منبع سولفات­روی) و در مجموع 72 تیمار بودند. نتایج نشان داد که تنش شوری تمام صفات مورد بررسی را تحت­تأثیر خود قرار داده و باعث کاهش معنی‌دار مؤلفه­های رشد مانند ارتفاع بوته، طول ریشه، وزن خشک اندام­هوایی و ریشه و نیز کاهش جذب عناصر غذایی مورد بررسی گردید؛ ولی، شوری باعث افزایش معنی­دار غلظت سدیم در ریشه و اندام هوایی گیاه شد. مصرف گوگرد و کاربرد 25 میلی­گرم در کیلوگرم روی در شرایط تنش شوری، موجب بهبود صفات رشد و افزایش غلظت فسفر، پتاسیم و روی به­ترتیب به­میزان 26/15%، 5/110%و 6/376% و نیز کاهش غلظت سدیم در اندام­هوایی گیاه به­میزان 77/34% نسبت به تیمار شاهد گردید. به­طور کلی نتایج نشان داد مصرف گوگرد تلقیح­شده با تیوباسیلوس و نیز مصرف سطح بهینه­ی کود سولفات­روی (25 میلی­گرم در کیلوگرم خاک)، می­تواند با تأثیرگذاری بر خصوصیات خاک و همچنین تأمین مستقیم عناصر، میزان جذب عناصر غذایی را در شرایط تنش شوری بالا برده و با کاهش میزان جذب سدیم، اثرات زیان­بار شوری بر گیاه را کاهش دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Effect of Different Levels of Salinity, Zinc, and Sulfur Inoculated with Thiobacillus on Rapeseed Growth Parameters and Some Nutrient Uptake (Brassica napus L.)

نویسندگان [English]

  • Hossein Safari Zargani 1
  • Habibolah Nadian 2
  • Nafiseh Rang Zan 3
  • Mohammadreza Moradi Talavat 4
1 Former MSc student, Department of Soil Science, Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan
2 Professor, Department of Soil Science, Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan
3 Assistant Professor, Department of Soil Science, Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan
4 Associated Professor, Department of Plant Production Engineering and Genetics, Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan
چکیده [English]

In order to evaluate the effect of zinc, sulfur inoculated with Thiobacillus, and salinity caused by sodium chloride on some growth parameters and uptake of phosphorus, potassium, and zinc by rapeseed, a greenhouse experiment was conducted in factorial randomized complete block design with three replications. Treatments consisted of soil salinity at four levels (1, 4, 7, and 10 dS m-1), sulfur inoculated with Thiobacillus at two levels (0 and 500 kg ha-1) and zinc sulfate at three levels (0, 25, and 50 mg kg-1). The results showed that salinity stress affected all studied traits and caused a significant reduction in growth parameters such as plant height, root length, shoot and root dry weight, and reduced nutrient uptake; however, salinity caused a significant increase in the roots and shoots sodium concentration. Application of sulfur along with 25 mg kg-1 zinc under salinity stress improved growth traits and increased the concentration of phosphorus, potassium, and zinc by 15.26%, 110.5%, and 376.6%, respectively, and reduced the concentration of sodium in the aerial part of the plant by 34.77% as compared to the control treatment. In general, the results showed that the use of sulfur inoculated with Thiobacillus and the optimal level of zinc sulfate fertilizer (25 mg kg-1 soil) affected soil properties as well as the direct supply of macro elements; consequently, the amount of nutrient uptake increased under salinity stress and harmful effects of salinity on plants was mitigated by reducing sodium uptake.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sodium chloride salinity
  • Zinc sulfate fertilizer
  • Salinity stress
  • Macronutrients

مراجع

  1. اخوان، ز. و فلاح­نصرت­آباد، ع. 1392. تأثیر گوگرد و مایه­تلقیح تیوباسیلوس بر پ-هاش خاک، وزن خشک و قابلیت جذب فسفر در کلزا. نشریه مدیریت خاک و تولید پایدار 3 (1): 13-1.
  2. بایبوردی، ا.، سید­طباطبایی، ج. و احمداف، علی. 1389. تأثیر تنش شوری ناشی از کلرور­سدیم بر خصوصیات فیزیولوژیکی، کمیت و کیفیت ارقام پاییزه کلزا. نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)  24 (2): 346-334.
  3. بشارتی، ح. و صالح­راستین، ن. 1378. بررسی تأثیر کاربرد مایه­تلقیح باکتری­های تیوباسیلوس همراه با گوگرد در افزایش قابلیت جذب فسفر. علوم خاک و آب 13 (23): 39-31.
  4. بهمنیار، م. ع.، محمودی، م.، صدرزاده، م. و فتحی، م. 1384. نقش گوگرد در میزان عملکرد پروتئین و روغن ارقام کلزا. چکیده مقالات نهمین کنگره علوم خاک ایران. تهران. ص 34.
  5. حجازی‌مهریزی، م. و سعادت‌فر، ا. (1398). تأثیر متقابل شوری، روی و مس بر خصوصیات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گیاه رزماری در یک خاک آهکی. مهندسی زراعی (مجله علمی کشاورزی) 42 (3): 61-49.
  6. رضوی­پور، ت. 1382. بررسی تأثیر گوگرد پودری با و بدون باکتری تیوباسیلوس بر روی عملکرد کلزا. هشتمین کنگره علوم خاک ایران. رشت. 60-58.
  7. سپهر، ا.، رسولی، ح. و ملکوتی، م.ج. 1383. نقش گوگرد در تغذیه دانه­های روغنی. مجموعه مقالات تغذیه بهینه دانه­های روغنی گامی مؤثر در نیل به خودکفایی روغن در کشور، انتشارات خانیران. تهران. صص 36-29.
  8. سقفی، د.، علیخانی، ح. و متشرع­زاده، ب.1392. اثر باکتری­های ریزوبیومی محرک رشد گیاه بر بهبود شرایط تغذیه­ای کلزا. تحت تنش شوری. نشریه دانش آب و خاک 23 (4): 176-159.
  9. عسگری­لجایر، ح.، متشرع­زاده، ب.، ثواقبی­فیروزآبادی، غ. و هادیان، ج. 1393. تأثیر کاربرد مس و روی برغلظت و جذب عناصر غذایی کم­مصرف (مس، روی، آهن و منگنز) و پرمصرف (فسفر) در گیاه دارویی مرزه در شرایط گلخانه­ای. علوم و فنون کشت­های گلخانه­ای 5 (19): 111-95.
  10. غیبی، م. 1383. ضرورت مصرف بهینه عناصر غذایی برای افزایش عملکرد و بهبود کیفیت کلزا. مجموعه مقالات تغذیه بهینه دانه­های روغنی گامی مؤثر در نیل به خودکفایی روغن در کشور، انتشارات خانیران. تهران. صص 207-193.
  11. فانی اخلاق، ا.، دانشیان، ج. 1395. تأثیر کاربرد روی و منگنز بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام کلزای پائیزه درگیلان. یافته های نوین کشاورزی. 10 (3): 191-179.
  12. فرح­بخش، ح.، منصوری، م. و شمس­الدین­سعید، م. 1386. اثرات گوگرد، آهن و روی بر برخی خصوصیات رشدی، عملکرد کمی و کیفی آفتاب­گردان رقم رکورد. پژوهش کشاورزی: آب، خاک و گیاه در کشاورزی 7 (4): 171-161.
  13. کرملاچعب، ع. و  قرینه، م.ح. 1392. تأثیر عنصر روی بر رشد، اجزای عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیکی ذرت­دانه ای در شرایط تنش شوری ناشی از کلرید­سدیم. نشریه پژوهش­های زراعی ایران 11 (2): 453-446.
  14. کشاورز، پ. و ملکوتی م.ج. 1384. اثر روی و شوری بر رشد، ترکیب شیمیایی و بافت آوندی گندم. مجله علوم خاک و آب 19 (1):  130-121.
  15. مظلومی، ف.، و رونقی، ع.م. 1391. اثر شوری و فسفر بر رشد و ترکیب شیمیایی دو رقم اسفناج. علوم و فنون کشت­های گلخانه­ای. 3 (9): 94-85.
  16. Abraham, G. 2001. Increasing productivity of B.juncea through split application of sulfur. Incian Journal of Agricultural Science, 71(10): 674-675.
  17. Adiloglu, A, and S. Adiloglu. 2006. The Effect of Boron (B) Application on the growth and nutrient contents of maize in zinc (Zn) deficient soils. Research Journal of Agriculture and Biological Sciences, 2:1-4.
  18. Aktas, H., Abak, K., Ozturk, L., and Cakmak, I. 2006. The effect of zinc on growth, and shoot concentration of sodium and potassium in pepper plants under salinity stress. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 30: 407-412.
  19. Alpaslan, M. Inal, A. Gunes, A. Cikili, Y. and Oscan, H. 1999. Effect of zinc treatment on the alleviation of sodium and chloride injury in tomato Mill. Cv. Late grown under salinity. Turkish Journal of Botany, 23: 1-6.
  20. Ashraf, M. and McNeilly, T. 2004. Salinity tolerance in Brassica oilseeds. Plant Science. 23: 157-174.
  21. Bansal, R. L., Taklear, P. N., Bhandari, A. l. and Rana, D. S. 1990. Critical levels of DTPA extractable Zn for wheat in alkaline soils of semiarid region of Punjab, India. Fertilizer Research, 21:163-166.
  22. Bao, L. 1998. The changes of fertilizer structure and effectiveness in China, Jaingxi Scientific and Technology publisher, China.
  23. Besharaty, H. Atashnama, K. and Hatami, S. 2007. Bio super as a phosphate fertilizer in a calcareous soil with low available phosphorus. African Journal of Biotechnology, 6(11): 1325-1329.
  24. Bouyoucos, G.J. (1962). Hydrometer method improved for making particle size analysis of soil. Agronomy Journal, 54: 464-465.
  25. Bybordi, A., and Malakouti. M. J. 2007. Effects of zinc fertilizer on the yield quality of two winter varieties of canola. Zinc crops: Improving crop production and human health. 24- 26 May, Istanbul, Turkey.p.1-2.
  26. Cakmak, I. 2000. Possible roles of zinc in protecting plant cells from damage by reactive oxygen species. New Phytologist, 146:185–205.
  27. Deluca, T. H. Skogley, E. O. and Engle, R. E. 1989. Band-application elemental sulfur to enhance the phytoavailability of phosphorus in alkaline calcareous soils. Biology and Fertility of Soils, 7(4): 346-350.
  28. Devitt, D., Jarrell, W.M. and Stevens, K.L. 1981. Sodium potassium ratios in soil solution and plant responses under saline conditions. Soil Science Society of America Journal, 45: 80 -86.
  29. FAO. 2020. Global Soil Partnership. Soil Salinity. http://www.fao.org/global-soil partnership/areas-of-work/soil-salinity/en/.
  30. Gabriel, M. Redfield, G. and Rumbold, D. 2007. Appendix 3B-2: sulfur as a regional water quality concern in south Florida. South Florida Environmental Report, P: 21.
  31. Genc, Y., McDonald, G.K and Graham, R.D. 2005. The interactive effects of zinc and salt on growth of wheat. In: Plant Nutrition for Food Security, Human Health and Environmental Protection, 548-549.
  32. Guang, W. Schoenau, J. J. Mooleki, S. P. Inanaga, S. Tahei, Y. and Kunio, H. 2003. Effectiveness of an elemental sulfur Fertilizer in an oilseed-cereal-legume rotation on the Canadian prairies. Plant Nutrition and Soil Science, 166(1): 54-60.
  33. Gupta, R. R. and Abrol, I. P. 1990. Salt affected soils: their reclamation and management for crop production. Advances in Soil Science, 11: 223-288.
  34. Irshad, A. H. Fayaz-Ahmad, S. and Sultan, P. 2011. Effect of sulphur dioxide on the biochemical parameters of spinach (Spinacea oleracia). Journal of Science. 9: 1-12.
  35. Jakson, M. L. 1973. Soil Chemical Analysis. Iowa State University Department of Agronomy.
  36. Jankowski k.J., budzyńSki w.S., kiJewSki ł., klaSa a. 2014. Concentrations of copper, zinc and manganese in the roots, straw and oil cake of white mustard and Indian mustard depending on sulphur fertilization. Plant Soil and Environment, 60(8):364-371.
  37. Kawasaki, T. Akiba, T. and Moritsuga, M. 1983. Effects of high sodium chloride and polyethylene glycol on the growth and ion absorbtion in plants. Water culture experiments in a greenhouse. Plant Soil. 75: 75-85.
  38. Khoshgoftarmanesh, A., Jaaferi, H.B., and Shriatmadari, H. 2002. Effect of salinity on Cd and Zn availability. 17th World Congress of Soil Science, Thailand.
  39. Lindemman, W. C. Aburt, J. Haffner, J. and Bono, A. A. 1991. Effects of sulfur sotree on sulfur oxidation. Soil Science, 55: 85-90.
  40. Lindsay W.L., and W.A. Norvell. 1978. Development of DTPA test for zinc, iron, manganese, and copper. Soil Science Society of America Journal, 42: 421-428.
  41. Mass E. V. and Hoffman G. J. 1977. Crop salt tolerance-Current assessment. U.S salinity laboratory. Agricultural Research Service. U.S Department of Agriculture. Riverside. California. 103(2): 115-134.
  42. McGrath, S. P. and Zhao, F. J. 1996. Sulphur uptake, yield response and the interaction between N and S in winter oilseed rape. Journal of Agricultural Science, 126: 53-62.
  43. Modaihsh, A. S. Al-mustaf, W. A. and Metwally, A. I. 1989. Effect of elemental sulfur on chemical changes and nutrient availability in calcareous soil. Plant and Soil, 116: 95-101.
  44. Munns, R. 2005. Genes and salt tolerance: bringing them together. New Phytologist, 167:645-663.
  45. Noble, C. L. and Rogers, M. J. E. 1993. Response of temperature forage legumes to water logging and salinity. Pp. 469-473. In: M. Pessarakli (ed) Handbook of plan and Crop Stress. Marcel Dekker, Inc., NewYork.
  46. Norvell, W. A. and Welch, R.M. 1993. Growth and nutrient uptake by barley (Hordeum vulgare L. cv. Herta): Studies using an N-(2- hydroxyethyl) ethylenedinitrilotriacetic acid-buffered nutrient solution technique. I. Zinc ion requirements. Plant Physiology, 101: 619-625.
  47. Podleśna a. 2004. The effect of sulfur fertilization on concentration and uptake of nutrients
  48. y winter oilseed rape. Rośl. Oleiste - Oilseed Crops, 25: 628-636.
  49. Ramesh, C. J., Milkha, S. A., and Sharma, R. 2004. Impacts of elemental S applied under various temperature and moisture regimes on pH and available P in acidic, neutral and alkaline soils. Biology and Fertility of Soils, 41(1): 52-58.
  50. Sharma, C. P. and Sanwal, G. G. 1992. Effect of Fe deficiency on the photosynthetic system of maize. Plant Physiology. 140: 527-530
  51. Sposito, G. 2008. The Chemistry of Soils. Oxford University press, Second Edition, P: 162.
  52. United State Department of Agriculture (1954) Methods for soil characterization, Saline and Alkali soils. Agriculture, Chapter 6, Hand book 60.
  53. Tennant, D. 1975. A test of a modified line intersect methcxil of estimating root length. Journal of Ecology, 63: 995-1001.
  54. Vang, P. C. Lasserra-jaulin, F. and Guckert, A. 2002. Uptake of organic labeled sulfur by oilseed repe and parly in the rhizosphere and in corresponding non-rhizosphere soil. Filed Crop Abstract, 55(3): 368.
  55. Walkley, A., and Black, I. A. (1934). An examination of the method for determining soil organic matter and a proposed modification of the chromic acid titration method. Soil Science, 37, 29-38.
  56. Watkinson, J. H. and Blair, G. J. 1993. Modelling the oxidation of elemental sulfur in soils. Nutrient Cycling in Agroecosystems, 35(2): 115-126.
پژوهش های خاک
دوره 34، شماره 4
اسفند 1399
صفحه 529-544

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار