بررسی آزمایشگاهی تأثیر افزودن ترکیبات معدنی و مواد آلی بر میانگین وزن - قطر خاکدانه ها در یک خاک شور - سدیمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس

2 کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس

3 کارورز مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس؛

چکیده

با توجه به تأثیر ساختمان خاک و پایداری خاکدانه‌ها بر فرسایش پذیری خاک و لزوم افزایش پایداری و مقاومت خاکدانه‌ها در برابر عوامل فرساینده‌ای مانند باد و آب، این تحقیق به صورت آزمایشگاهی بر روی نمونه خاک سطحی (عمق20-0 سانتی متر) جمع آوری شده از اراضی زراعی حساس به فرسایش آبی واقع در دشت چاهو (شهرستان مهر در جنوب استان فارس) انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 10 تیمار در سه تکرار اجرا گردید تیمارها به شرح زیر بودند: شاهد (بدون افزودن ماده اصلاح‌کننده)، گچ خالص (به میزان یک درصد وزنی)، کاه‌ و کلش خرد شده گندم (به میزان یک درصد وزنی)، کود دامی (به میزان یک درصد وزنی)، گچ همراه با کاه و کلش (هر کدام به میزان یک درصد وزنی)، گچ همراه با کود دامی (هر کدام به میزان یک درصد وزنی)، سیمان به میزان 3/0 درصد وزنی، سیمان به میزان 6/0 درصد وزنی، سیمان به میزان 9/0 درصد وزنی و گچ (به میزان یک درصد وزنی) همراه با سیمان (به میزان 9/0 درصد وزنی). رطوبت گلدان ها در طول مدت آزمایش در حد 60 درصد رطوبت ظرفیت مزرعه ای نگهداری شد. نسبت N:C کاه و‌کلش با استفاده از کود اوره در حد 50 تنظیم گردید. یک، چهار، هفت و ده ماه پس از اعمال تیمارها، میزان خاکدانه‌های با اندازه‌ 53 تا 4000 میکرو‌متر به روش الک‌تر اندازه‌گیری شد و میانگین وزن- قطر (MWD) آنها محاسبه گردید. براساس میانگین چهار مرحله اندازه گیری، تیمارهای کاربرد کاه وکلش (به میزان 1 درصد وزنی) و کاه وکلش همراه با گچ (هریک به میزان یک درصد وزنی) به ترتیب باعث افزایش 8/2 و 9/2 برابری میانگین وزن - قطر خاکدانه ها در مقایسه با شاهد (149/0 میلی متر) گردیدند. با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق، می‌توان کاربرد کاه و کلش تنها و کاه وکلش همراه با گچ را برای افزایش پایداری خاکدانه‌ها در شرایط مشابه با خاک مورد مطالعه پیشنهاد نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

MWD of the Aggregates in a Saline-sodic Soil as Affected by Mineral Compounds and Organic Matter Application in Laboratory Conditions

نویسندگان [English]

  • M. J. Rousta 1
  • K. Enayati 2
  • A. Vakili 3
1 Assistant Professor. of Agricultural and Natural Resources Research Center of Fars Province
2 MSc. Agricultural and Natural Resources Research Center
3 Agricultural and Natural Resources Research Center of Fars Province
چکیده [English]

Soil structure and aggregate stability affect soil erodibility and increasing aggregate stability against erosive factors such as wind and water is a necessity. This study was conducted on surface soil samples (0-20cm) collected from agricultural lands susceptible to erosion located in Chahoo Plain, southeast of Fars Province. The experimental design was CRD with 3 replicates and10 treatments as follows: control (without addition of soil amendments), pure gypsum (1% w/w), chopped wheat straw (1% w/w), animal manure (1% w/w), wheat straw + gypsum, animal manure + gypsum, cement (0.3% w/w), cement (0.6% w/w), cement (0.9% w/w) and gypsum (1% w/w) + cement (0.9% w/w). After one, four, seven and ten months, the amounts of soil aggregates in 53-4000 µm sizes were determined by wet sieving and MWD were calculated. Application of wheat straw and wheat straw with gypsum increased MWD compared to the control and other treatments. These increases were significant at p<0.05. The mentioned treatments increased the MWD as much as 2.8 and 2.9 times compared to control, respectively. Generally, for increasing the stability of the soils similar to the soil understudy, application of wheat straw alone or wheat straw with gypsum seems recommendable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aggregate stability
  • cement
  • Fars
  • wheat straw
  • animal manure
  • gypsum
  1. جلالیان، ا.، محمدی، ق.، کریم‌زاده، ح. 1373، فرسایش و رسوب و علل آن در حوزه‌های آبخیز کشور ارائه شده موردی در بعضی از حوضه های آبخیز ایران. مجموعه مقالات چهارمین کنگره علوم خاک ایران. دانشگاه صنعتی اصفهان.
  2. رفاهی، ح.ق. 1378، فرسایش آبی و کنترل آن، سری انتشارات دانشگاه تهران، 551 ص.
  3. روحی‌پور، ح.، فرزانه، ه. و اسدی، ح. 1383، بررسی رابطه برخی از شاخصهای پایداری خاکدانه با عامل فرسایش پذیری خاک با استفاده از شبیه سازی باران، فصلنامه پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، ص254-235 .
  4. روستا، م.ج.، گلچین، ا. و سیادت، ح. 1380، بررسی تأثیر مواد آلی و ترکیبات معدنی کلسیم دار بر توزیع اندازه ای خاکدانه ها و میزان رس قابل پراکنش در یک خاک سدیمی، مجله علوم خاک و آب، جلد 15، شماره 2، ص 260-242.
  5. واعظی، ع.، بهرامی، ح. ع.، صادقی، ح. و مهدیان، م.ح. 1386، تعیین عامل فرسایش پذیری معادله جهانی فرسایش خاک در خاکهای آهکی، مجموعه مقالات دهمین کنگره علوم خاک ایران، ص 1173-1172.
  6. کرباسی‌راوی، م.، 1380، بررسی روشهای تثبیت خاک با استفاده از آهک و سیمان، همایش ملی اراضی و فرسایش خاک و توسعه پایدار، اراک، ص 470-457.
  7. Ahuja, L. R., D. Swartzendruber, 1972, Effects of Portland cement on soil aggregation and hydraulic properties, Soil Sci, Vol:114, No:5, 359-366.
  8. Hughes, A. O., and I. P. Prosser, 2003, Gully and riverbank erosion mapping for the murray darling basin. CSIRO land and water Canberra technical report 3/03. Available in http: //www. clw. Csiro. Au/ publications/technical., 2003 (tr3-03.pdf).
  9. Kemper, W. D., and R. C., Rosenau, 1986, Aggregate stability distribution in methods of soil analysis. Part I (A. Klate, ed.). 2nd edition, pp. 425-442. American Society of agronomy, Madison, WI.
  10. Stevenson, F. J., 1986, The carbon cycle. In: Cycles of soil, John Wiley, New Yourk.
  11. J. M., and J. M. Oades., 1982b, Organic matter and water-stable aggregation by the root system of ryegrass. Aust J. Soil Sci Res, 18: 423-434.
  12. UNDP, 1999, Human development report of the Islamic Republic of Iran. Chapter 8, 109-122, available in http://www.undp.org.ir/reports/hdr/c-NHDR.pdf.