تأثیر سطوح مختلف فسفر بر رشد، عملکرد و کارایی جذب فسفر در ارقام گلرنگ (Carthamus tinctorius L. )

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اراک، ایران

2 عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

چکیده

به‌منظور تعیین کارایی ارقام مختلف گلرنگ ازلحاظ جذب فسفر و پاسخ آن‌ها نسبت به مصرف مقادیر کود فسفر، آزمایشی دوساله (1397-1395) به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو رقم سینا و پدیده و مقادیر صفر، 25، 50، 75 و 100 کیلوگرم در هکتار فسفر، از منبع سوپر فسفات تریپل در سه تکرار در مزرعه ایستگاه مرکز تحقیقات کشاورزی اراک اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که عملکرد دانه، تعداد غوزه، وزن هزار دانه، جذب فسفر، نیتروژن، پتاسیم و فسفر کارایی کل تحت تأثیر رقم و سطوح فسفر قرار داشت. غیر از وزن کل ماده خشک و غلظت فسفر سایر ویژگی‌های موردمطالعه از تغییرات اثر سال متأثر گردیدند. ارتفاع بوته و غلظت پتاسیم تنها تحت تأثیر رقم بود اما وزن کل ماده خشک و غلظت فسفر تحت تأثیر سطوح فسفر قرار داشت. مقایسه میانگین تأثیر سطوح فسفر بر عملکرد دانه نشان داد که حداکثر عملکرد دانه در هر دو رقم از تیمار 25 کیلوگرم فسفر در هکتار به دست آمد. ازنظر شاخص فسفر کارایی کل، سطح 50 و ازنظر کارایی جذب و فاکتور تنش فسفر، سطح 25 کیلوگرم فسفر در هکتار بهینه می‌باشند. شاخص‌های کارایی فسفر بین دو رقم تفاوت معنی‌داری نداشت اما رقم سینا نسبت به رقم پدیده جذب فسفر بالاتری نشان داد

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Effect of Different Levels of Phosphorus on Growth, Yield, and Phosphorus Uptake Efficiency in Safflower Cultivars

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali khodshenas 1
  • Javad Ghadbeyklou 1
  • Fereydun Nourgholipour 2
1 Scientific Member , Soil and Water Department, Markazi Agricultural and Resources Research and Training Center, AREEO, Arak, Iran
2 Scientific Member , Soil and Water Research Institute, AREEO, Karaj, Iran
چکیده [English]

In order to determine the efficiency of different safflower (Carthamus tinctorius L.) cultivars in terms of their uptake and response to phosphorus fertilizer application, a 2-year (2016-2018) experiment was conducted in a randomized complete block design as 2 x 5 factorial with three replications at the Arak Agricultural Research Center Station. Treatments included two cultivars of Sina and Padideh and five levels of phosphorus (0, 25, 50, 75 and 100 kg.ha-1) as triple superphosphate. The results of analysis of variance showed that grain yield, number of bolls, 1000-seed weight, phosphorus, nitrogen, and potassium uptake, and total phosphorus yield were affected by the effect of cultivar and phosphorus levels. Apart from the total dry matter weight and phosphorus concentration, other studied characteristics were affected by the year. Plant height and nitrogen concentration were affected only by cultivar, while total dry matter weight and phosphorus concentration were affected by phosphorus levels. Comparison of the mean effect of phosphorus levels on grain yield showed that the maximum grain yield in both cultivars was obtained in treatment of 25 kg P/ha. In terms of total phosphorus efficiency, the level of 50 and in terms of phosphorus grain uptake efficiency and phosphorus-stress factor the level of 25 kg P/ha were optimal. Phosphorus efficiency indices did not differ significantly between the two cultivars, but Sina cultivar showed higher phosphorus uptake than Padideh.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fertilizer application
  • Phosphorus efficiency
  • Safflower nutrition

مراجع

  1. امام، ی. و م. نیک نژاد. 1383. مقدمه‌ای بر فیزیولوژی عملکرد گیاهان زراعی.چاپ دوم، ترجمه، انتشارات دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
  2. جبّاری، ح.، س. پورداد، ا. امیدی، م. ر. نظری، ح. صادقی گرمارودی، م. ر. شهسواری، ف. نورقلی پور، ر. رضوی، ع. ا. کیهانیان، م. ر. کرمی نژاد، م. جمشیدی مقدم، م. صفری، م. اکبری و ه. شریف نسب. 1398. دستورالعمل فنی کشت گلرنگ (آبی و دیم). موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر. نشریه فنی شماره57095.
  3. حشمتی، س.، م. امینی دهقی و ک. فتحی امیر خیز. 1396. تاثیر کاربرد کودهای زیستی و شیمیایی فسفر بر عملکرد دانه، عملکرد روغن و اسیدهای چرب گلرنگ بهاره در شرایط کمبود آب. علوم گیاهان زراعی ایران. 48: 169-159.
  4. خادمی، ز.، ح. رضائی، م. ج. ملکوتی و پ. مهاجر میلانی. 1379. تغذیه بهینه کلزا گامی مؤثر در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت روغن ( توصیه کودی برای تولیدکنندگان کلزا در خاک‌های کشور). نشر آموزش کشاورزی ، کرج، ایران.
  5. خواجه‌پور. م. ر. 1371. تولید نباتات صنعتی. انتشارات جهاد دانشگاهی. دانشگاه صنعتی اصفهان. صفحة 66.
  6. طهماسبی زاده، ح.، ح. مدنی، ا. فراهانی، م. میرزاخانی، و ا. فرمهینی. 1389. بررسی اثرات درجه حرارت، تراکم بوته و سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد روغن گلرنگ بهاره. زراعت و اصلاح نباتات ایران. 6: 33-21.
  7. علی احیایی ، م. و ع. ا. بهبهانی زاده. 1372. شرح روشهای تجزیه شیمیایی خاک . موسسه تحقیقات خاک و آب. نشریه شماره 893 .
  8. کریمیان، ن. ع. 1377. پیامدهای زیاده‌روی در مصرف کودهای شیمیایی فسفر. مجله خاک و آب، جلد 12، شماره 4، تهران، ایران.
  9. ملکوتی، م.ج. 1384. کشاورزی پایدار و افزایش عملکرد با بهینه‌سازی مصرف کود در ایران. چاپ سوم با بازنگری کامل، انتشارات سنا. تهران، ایران.
  10. قنبری کاشان، م.، م. میرزاخانی و ا. فریدهاشمی. 1396. تاثیر کودهای آلی و شیمیایی نیتروژنی و فسفر دار بر درصد روغن و برخی خصوصیات زراعی گلرنگ. نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار. 27: 216-203.
  11. نورقلی پور، ف.، ح. رضایی، ک. میرزاشاهی، م.ن. غیبی، ح. حقیقت نیا، م.ر. رمضانپور، م.ح. ارزانش، ه. اسدی رحمانی، م.ه. میرزاپور، ص. زمانی، ر. محمدی کیا، م.م. طهرانی. 1393. دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه کلزا. موسسه تحقیقات خاک و آب، کرج. ایران.
  12. یحیی آبادی، م. و ف. نورقلی پور. 1396. فاکتورهای کارایی فسفر در ارقام گلدشت و پدیده در گیاه گلرنگ. پانزدهمین کنگره علوم خاک ایران، اصفهان.
  13. Allison, L.E., and C.D. Moodie. 1965. Carbonate. p. 1379-1396. In C.A. Black (ed), Methods of Soil Analysis. Part 2. Am. Soc. Agron, Inc., Madison, Wis, USA.
  14. Arslan, B., Altuner, F., Tuncturk, M. 2003. An investigation on yield and yield
    components of some safflower varieties which grown in Van. 5th Field Crops Congress
    of Turkey. 1: 468-472.
  15. Batten, G. D. 1992. A review of phosphorus efficiency in wheat. Plant Soil. 149: 163-168.
  16. Dahnke, W.C., C. Fanning, and A. Cattanach. 1992. Fertilizing Safflower. North Dakota State University Agriculture and University Extension., URL//:WWW.AG.NDSU.EDU.
  17. Erdal, E., and H. Baydar. 2005. Deviations of some nutrient concentrations in different parts of safflower cultivars during growth stages. Pak. J. Bot, 37: 601-611.
  18. Fernandez, L.A., P. Zalba, M.A. Gomez, and M.A. Sagardoy. 2007. Phosphate solubilization activity of bacterial strains in soil and their effect on soybean growth under greenhouse conditions. Biology and Fertility of Soils 43: 805-809.
  19. Fohse, D. N., Claassen, and A. Jungk. 1991. Phosphorus efficiency of plants, II. Significance of root radius, root hairs and cation balance for phosphorus influx in seven plant species. Plant Soil. 123: 261-272.
  20. Fohse, D., and A. Jungk. Influence of phosphate and nitrate supply on the root hair formation of rape, spinach and tomato plants. Plant Soil. 74: 359-368.
  21. Gahoonia, T. S., and N. E., Nielsen. 1996. Variation in acquisition of soil phosphorus among wheat and barley genotypes. Plant Soil. 178: 223- 230.
  22. Gahoonia, T. S., S. Raza and N. E, Nielsen. Phosphorus depletion in the rhizosphere as influenced by soil moisture. Plant Soil. 159: 231-218.
  23. Grant, C. A. and L. D. Bailey. 1993. Fertilizer management in canola production. Can. J. Plant Sci., 73:651-670.
  24. Grotz, N., and M. L., Guerinot. 2002. Limiting nutrients: An old problem with new solutions. Plant Biol. 5: 158-163.
  25. Henke, J., Breustedt, G., Sieling, K. and Kage, H. 2007. Impact of uncertainty on the optimum nitrogen fertilization rate and agronomic, ecological and economic factors in an oilseed rape based crop rotation.Journal of Agricultural Science. 5: 455–468.
  26. Mahon, D. J. 1983. Limitation to the use of physiological variability in plant breeding. Can. J. Plant 63: 11-21.
  27. Mane, V.S. and. A.S. Judhav. 1994. Effects of fertilizers and plant densities on growth and yield of irrigated safflower. Indian J. of Agro. 39: 79-82.
  28. Marschner, H. 1995. Mineral Nutrition of Higher Plants. 2nd London. Academic Press.
  29. Marschner, H. 1998. Role of root growth, arbuscular mycorrhiza, and root exudates for the efficiency in nutrient acquisition. Field Crops Res. 56: 203-207.
  30. Naser, H. G., N. Katkhud and L. Tannir. Effect of fertilization and population rate- spacing on safflower yield and other characteristics. Agron. J. 70 : 683- 684.
  31. Nerkar Y.S., S.S. Narayanan, D.M. Hegde, P.S.Pathak, H.S.Sen, R.K. Chowdhury, S.S. Banga, A.K. Singh and P.S. Bhatnagar. 2006. Guidelines for the conduct of test for distinctivness, uniformity and stability on safflower.URL//:www. Plantauthority.gov.in/pdf/dsafflower.pdf.
  32. Olsen, S. R., C.V. Cole, F.S. Watanabe, and L.A. Dean. 1954. Estimation of available phosphorus in soils by extraction with sodium bicarbonate. Circular, Vol 939 (p. 19). Washington, DC US Department of Agriculture.
  33. Ozborne, L. D. and Z. Rengel. 2002. Screening cereals for genotypic variation in efficiency of p uptake and utilization. Aust. J. Agric. Res. 53: 837- 844
  34. Ozturk, L., S. Eker, B. Torun, and I. Cakmak. 2005. Variation in phosphorus efficiency among 73 bread and durum wheat genotypes grown in a phosphorus-deficient calcareous soil. Plant Soil 269: 69–80.
  35. Peech, M. 1965. Hydrogen ion activity. p. 914-925. In C.A. Black (ed), Methods of Soil Analysis. Part 2. Am. Soc. Agron, Inc., Madison, Wis, USA.
  36. Purvimath, S.S. and G.R. Manure. 1993. Effect of fertilizer levels of N,P,S and B on the seed and oil yield of safflower on vertisol. J. Indian, Society of Soil Science 41(4): 780-781.
  37. Rastgou, B., A. Ebadi, A. Vafaie, and S. H. Moghadam. 2013. The effects of nitrogen
    fertilizer on nutrient uptake, physiological traits and yield components of safflower
    (Carthamus tinctorius L.). J. Agron. Plant Prod 4: 355-364.
  38. Rengel, Z. 1999. Physiological mechanisms underlying differential nutrient efficiency of crop genotypes. p. 227–265. In: Rengel, Z. (Ed.), Mineral Nutrition of Crops: Fundamental Mechanisms and Implications. Food Products Press, New York.
  39. Rhoades, J. D. 1996. Electrical Conductivity and Total Dissolved Solids. P.417-436. In J. M. Bigham(ed.). Methods of Soil Analysis. Madison, Wisconsin, USA.
  40. Schoumans, O.F., F. Bouraoui, C. Kabbe. 2015. Phosphorus management in Europe in a changing world. AMBIO 44: 180–192.
  41. Shahbaz Akhtar, M., M. Nishigaki, Y. Oki, T. Adachi, Y. Nakashima, G. Murtaza, T. Aziz, M. Sabir, Aamer Maqsood , M. Zia-ur-Rehman , A. Wakeel , Y. Nakamoto, and C. Hartwig. 2013. Solubilization and acquisition of  phosphorus from sparingly soluble phosphorus sources and differential growth response of brassica cultivars exposed to phosphorus-stress. Environ. Commun. in Soil Sci. Plant Anal. 44:7, 1242-1258.
  42. Siddique, Y.  and A.D.M. Glass.  1983.  Utilizationindex:  A  modified  approach  to  the  estimationand comparison of nutrient utilization efficiencyin plant. J. Plant Nutr. 4: 289-302.
  43. Smit, A.L., P.S. Bindraban, J.J. Schröder, J.G. Conijn, and H.G. van der Meer. 2009. Phosphorus in agriculture: global resources, trends and developments. Plant Research International B.V., Wageningen. Report 282.
  44. Sofy, S. O., S.J. Hama, and B.O. Hamma-Umin. 2020. Influence of phosphorus fertilizer on yield and oil of safflower (Carthamus tinctorius) varieties under rain fed condition. Applied Ecology and Environmental Research. 18:3409-3418.
  45. Sutton, P. and W.A. Seay. 1958. Relationship between the potassium removed by millet and red clover and the potassium extracted by four chemical methods from six Kentucky soils. Soil Sci. Soc. Am. Proc. 22: 110–115.
  46. Walkley, A. and I.A. Black. 1934. An Examination of Degtjareff Method for Determining Soil Organic Matter and a Proposed Modification of the Chromic Acid Titration Method. Soil Sci. 37:29-37.
  47. Warder, F. G., Vijayalakshmi. 1974. Phosphorus fertilization of sunflowers. Can. J. Plant. Sci. 54: 599-600.
پژوهش های خاک
دوره 36، شماره 2
شهریور 1401
صفحه 147-162

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار