بررسی نقش مدیریت چرای آزاد و دست کاشت مراتع بر تولید روانآب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدیر و استادیار گروه مهندسی آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس، نور، مازندران

2 دانش آموخته مهندسی مرتعداری دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس، نور، مازندران

3 استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه مازندران، ساری

چکیده

عرصه های منابع طبیعی کشور در دهه­های اخیر به شدت در معرض تخریب و انهدام قرار گرفته و عواقب ناگواری از قبیل کمبود آب، وقوع سیل و فرسایش خاک را به دنبال داشته است. در این پژوهش به منظور بررسی اثرات مدیریت چرای آزاد و همچنین کشت یونجه بر تولید روانآب، منطقه متش واقع در مراتع میان بند کوه‌های تالش با مساحت 500 هکتار انتخاب گردید. به منظور برآورد میزان روانآب از پلات‌های آزمایشی با ابعاد 18/22*83/1 متر و با سه تکرار در مقیاس زمانی رگبار استفاده گردید. سپس بررسی حجم روانآب خروجی ناشی از رگبارها در هر کدام از تیمارها با استفاده از آنالیز واریانس و مقایسه عملکرد تیمارها با استفاده از آزمون t جفتی انجام پذیرفت. همچنین روند تغییر روانآب در ارتباط با تغییرات پوشش گیاهی و خصوصیات مختلف بارندگی به ترتیب با استفاده از تحلیل داده ها و روابط رگرسیونی ارزیابی شد. تجزیه و تحلیل نتایج نشان داد که روانآب خروجی از پلات‌های تحت چرای آزاد به طور متوسط 5/5 برابر مقدار روانآب در پلات‌های دست کاشت بوده و تفاوت آنها در سطح اعتماد 99% معنی دار بوده است. نتایج تجزیه و تحلیل رگرسیونی و خطای تخمین روابط بدست آمده همچنین دلالت بر تأثیرپذیری معنی‌دار مقدار روانآب از مقدار، مدت و شدت بارندگی تنها در پلات‌های تحت چرای آزاد داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study on Effects of Open Grazing and Planted Treatments on Runoff Generation

نویسندگان [English]

  • S.H.R. Sadeghi 1
  • B. Ghaderi Vangah 2
  • N. Safaeeian 3
1 Head and Assistant Professor Department of Watershed Management Engineering , College of Natural Resources and Marine Sciences , Tarbiat Modarres University, Noor
2 Former M.Sc. Student Department of Range Management Engineering, College of Natural Resources
3 Professor, College of Natural Resources, University of Mazandaran, Sari,
چکیده [English]

The natural resources of the country have been seriously damaged in recent decades and resulting many dire consequences such as water deficiency, floods and land degradation. In this research, in order to study the effects of open grazing management and alfalfa cultivation on runoff generation, the Matash region located in Talesh mountainous spring-fall rangeland with area of 500 ha was selected. To achieve the study objectives, three plots in dimensions of 1.83×22.18 meters were established in three replications in each area. The results of storm water among replications and in two above-mentioned areas were then compared using ANOVA and paired sample t-Test, respectively. The relationship between vegetation variations and rainfall characteristics was also investigated in terms of runoff generation in two study treatments. The results have shown that there is a significant difference in runoff generation in two above-mentioned areas at the confidence level of 99%, whereas no significant difference was found among replications. The results of runoff generation was also found to be 5.5 folds more in case of open grazing treatment comparing with those generated by planted plots. From the results of regression analyses and the amounts of estimation errors, it has been also implied that runoff quantity could be significantly affected by rainfall only under open grazing plots. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Planted Areas
  • Open Grazing
  • Vegetation Management
  • Runoff Generation
  • Matash Rangeland
  • Talesh
  • Guilan

مراجع

  1. رئیسیان، روانبخش و اسدی، سید مجتبی، 1382. بررسی اثرتغییرات پوشش گیاهی و شیب در رسوبدهی، گزارش طرح پژوهشی، مرکزتحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان چهار محال و بختیاری، 54 ص.
  2. سیاه منصور، رضا، 1377. بررسی رابطه بین فاکتورهای پوشش گیاهی، روانآب، فرسایش وحاصلخیزی خاک مرتع، پایان نامه کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه تربیت مدرس، 123 ص.
  3. شیخ الاسلامی، هادی، 1370. بررسی تاثیر تغییرات ارتفاع، شیب و پوشش گیاهی در تغییر و تحول خاکهای منطقه اسالم، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران، 175 ص.
  4. صادقی، سید حمید رضا، نجفی، درعلی و وفاخواه، مهدی، 1383. بررسی نقش تغییر کاربری اراضی بر فرسایش خاک (مطالعه موردی: منطقه لنجان علیا در استان اصفهان)، اولین کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب و خاک، کرمان، 20-21 اردیبهشت 1383، 115-123.
  5. قادری وانگاه، بابک، 1384. مقایسه برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در مراتع تحت چرای طبیعی و مناطق دست کاشت، سمینار کارشناسی ارشد رشته مرتعداری، دانشگاه تربیت مدرس، 59 ص.
  6. مصداقی، منصور، 1382. مرتعداری در ایران، چاپ چهارم، انتشارات آستان قدس رضوی، 333 ص.
  7. مقدم، محمد رضا، 1377. مرتعداری در ایران، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران،470 ص.
  8. مزین، ملیحه، 1382. بررسی روابط اجزای مختلف بارندگی و روانآب در حوزه آبخیز کسیلیان، پایان نامه کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشگاه تربیت مدرس، 74 ص.
  9. مهدوی، محمد، 1378. هیدرولوژی کاربردی، جلد دوم، چاپ پنجم، دانشگاه تهران، 401 ص.
  10. Bagarello, V. and Asaro, F.D., 1994. Estimating single storm erosivity index, Transaction of the ASAE, 31(3): 785-791
  11. Bari, F., Wood, M.K., and Murray L., 1995. Livestock grazing impacts on interrill erosion in Pakistan, J. of Range Management, 48: 251- 257.
  12. Bennett, H.H., 2001. Soil conservation, Agrobios, New Delhi, 993pp.
  13. Cooke, J. W., 1985. Effect of fallowing practices on runoff and erosion rates, Australian J of Soil Research, 21(1): 33-46.
  14. Das, G., 2000. Hydrology and soil conservation engineering, Asoke, K., Ghosh, prentic-Hall of India, 489pp.
  15. Emmerich, W.E. and Heitschmidt, R.K., 2001. Grazing, burning, and drought influences on rangeland ecosystem sustainability, In: 10th International Soil Conservation Organization Meeting Proceeding, Edited by Scott, Motar R.H. and Steinhardt G.C. 261- 265.
  16. Gamougoun, N.D., Smith, R.P., Wood, M.K., and Pieper, R.D., 1984. Soil, vegetation and hydrologic responses to grazing management at Fort Stanton, New Mexico. J. of Range Management, 37(6): 538- 541.
  17. Haan, M. M., Russell, J. R., Powers, W., Boehm, J. L., Mickelson, S. and Schultz, R., 2005. Impacts of cattle grazing management on sediment and phosphorus loads in surface waters, Iowabeefcenter, org/ pdfs/ BRR/ R1921. pdf.
  18. John, A.D., Kenneth P., Wadell N.A., Hugh A., and Russell S., 2002. Long-term grazing density impacts on soil compaction. United States Department of Agriculture Service, 4: 13-18.
  19. Loch, R.J., 2000. Effects of vegetation cover on runoff and erosion under simulated rain and overland flow on a rehabilitated site on the Meandu Mine, Tarong, Queensland, Australian Journal of Soil Research, 38(2): 299-312
  20. Mcginty, W.A., Smeins, R.E., and Merill, L.B., 1979. Influence of soil vegetation and grazing management on infiltration rate and sediment production of Edward Plateau rangeland, J. of Range Management, 32: 33- 37.
  21. Mwendra E.J. and Mohamed Saleem, M.A., 1997. Hydrologic response to cattle grazing in the Ethiopian highlands, J. Agriculture Ecosystems and Environment, 64: 33-41
  22. Singh, V. P., 1992. Elementary hydrology, Prentic-Hall, India, 973p.
  23. Toy, T.J., Foster, G.R., and Renard, K.G., 2002. Soil erosion: processes, prediction, measurement and control, Jonn Wiley and Sons, 338p.
  24. Warren, S. D., Thurow, T. L., Blaukburn, W. H. and Gera, N. E., 1986. The influence of livestock trampling under intensive rotation grazing on soil hydrologic characteristics, J. of Range Management, 39(6): 491- 495.

 

پژوهش های خاک
دوره 20، شماره 2
اسفند 1385
صفحه 313-323

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار