استفاده از فراوانی نسبی ذرات و درصد کربن آلی برای برآورد ظرفیت تبادل کاتیونی خاکهای استان لرستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مؤسسه تحقیقات خاک و آب

2 استادیار دانشگاه گیلان، عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات خاک و آب

3 دانشجوی دوره دکتری خاکشناسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

ظرفیت تبادل کاتیونی یکی از ویژگی‌های شیمیایی خاک است که تأثیر عمده‌ای بر رشد گیاه و سایر خواص شیمیایی، فیزیکی، حاصلخیزی و بیولوژیکی خاک دارد. از اینرو اندازه‌گیری آن ضروری ولی مستلزم صرف وقت و هزینه زیاد است. بدین منظور کوشش‌های فراوانی صورت گرفته تا بتوان ظرفیت تبادل کاتیونی را از طریق سایر خصوصیات شیمیایی و برخی خصوصیات فیزیکی با دقتی قابل قبول برآورد نمود. هدف از این پژوهش بررسی امکان استفاده از فراوانی نسبی ذرات، درصد کربن آلی و pH عصاره گل اشباع خاک در ارائه مدلی برای برآورد ظرفیت تبادل کاتیونی خاک می‌باشد. برای انجام این پژوهش 50 نمونه خاک از منطقه لرستان انتخاب شد که 40 نمونه برای ایجاد تابع و10 نمونه برای ارزیابی اعتبار تابع مورد استفاده قرار گرفت. ظرفیت تبادل کاتیونی خاک به روش استات آمونیوم، فراوانی نسبی ذرات به روش هیدرومتری، درصد کربن آلی به روش کلی و بلک، درصد کربنات کلسیم به روش خنثی‌سازی با اسید و pH عصاره گل اشباع اندازه‌گیری شد. از بین خصوصیات اندازه‌گیری شده، مناسب‌ترین متغیرهای مستقل برای برآورد ظرفیت تبادل کاتیونی با استفاده از روش رگرسیون گام به گام انتخاب و معادله رگرسیون چند متغیره خطی بدست‌آمد (5/0O.C69/7 +Silt 00187/0 + Clay233/0+01/0CEC=-). نتایج نشان داد که بین مقادیر اندازه‌گیری شده و برآورد شده از مدل‌ همبستگی معنی‌داری (873/0R2=) وجود دارد و ارزیابی اعتبار توابع نیز نشان می‌دهد که توابع ارائه شده دارای 1/1GMER= و 0989/1GSDER=
می‌باشد که نشان دهنده اعتبار بالای تابع ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Using Particle Size Distribution and Organic Carbon Percentage to Predict the Cation Exchange Capacity of Soils of Lorestan Province

نویسندگان [English]

  • R. Mirkhani 1
  • M. Shabanpour 2
  • S. Saadat 3
1 Specialist at Soil and Water Research Institute
2 Assistant Professor, Guilan University
3 Ph.D Student, Tarbiat Modarres University and Member Scientific Staff Soil and Water Research Institute.
چکیده [English]

Cation exchange capacity (CEC) has a major effect on soil chemical, physical and biological properties. CEC measurement, however, is time consuming and costly. Many attempts have been made to predict CEC indirectly from some easily available soil physical and chemical properties with reasonable accuracy. The objective of this study was to predict soil CEC by pedotransfer functions. Fifty soil samples were collected from Lorestan Province, of which fourty samples were used for model development and ten samples were used for validation. CEC, particle size distribution, calcium carbonate and organic carbon percentage of soil samples were measured with ammonium acetate, hydrometry, acid neutralization and Walkly Black methods, respectively. The optimum combination of independent variables for estimation of CEC was selected by using stepwise regression method. The regression equation CEC=-0.01+0.233(CLAY)+ 0.00187(SILT)2+7.69(O.C)0.5 was obtained using multiple linear regression method. The results showed that there was a significant correlation (R2adj=0.873) between measured and predicted values. Statistical analysis for the evaluation of PTF indicated that GMER=1.1 and GSDER =1.099. The results indicated that the presented function was valid.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Particle size distribution
  • Organic carbon
  • Cation exchange capacity (CEC)
  • Lorestan province

مراجع

  1. افیونی، م و نوربخش، ف. 1376. بررسی امکان استفاده از جذب سطحی متیلن بلو جهت تخمین سریع ظرفیت تبادل کاتیونی خاک. مجله پژوهش و سازندگی. ، سال 10 ، شماره 34، صفحات 170-168.
  2. بای‌بوردی، م. 1375. فیزیک خاک. چاپ پنجم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، ایران.
  3. برزگر، ع . 1380. مبانی فیزیک خاک. چاپ اول، انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
  4. حق‌نیا، غ. 1374. خاک شناخت، چاپ اول، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
  5. علی احیایی، م و بهبهانی‌زاده، ع.ا . 1372. شرح و روش‌های تجزیه شیمیایی خاک. مؤسسه تحقیقات خاک و آب، نشریه فنی شماره 839 .
  6. کریمیان، ن، ع . 1375 سهم رس و مواد آلی در ظرفیت تبادل کاتیونی خاکهای آهکی استان فارس، پنجمین کنگره علوم خاک ایران ، کرج، ایران.
  7. محمودی، ش و حکیمیان، م. 1374. مبانی خاکشناسی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، ایران.
  8. نور بخش، ف، جلالیان، ا و شریعتمداری، ح.1382.تخمین گنجایش تبادل کاتیونی خاک با استفاده از برخی ویژگیهای فیزیکوشیمیایی خاک. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال 7 ، شماره 3 ، صفحات117 – 107.
  9. Bell, M. A. and H. Van Keulen. 1995. Soil pedotransfer functions for four Mexican soils. oil Sci. Soc. Am. J. 59: 865-871
  10. Bouma, J. and H. A. J. Van Lanen. 1987. Transfer functions and threshold values from soil characteristics to land qualities. In: Beek, K., P. A. Barrough and D. D Mc Cormack (Editors)., Proc. Workshop by ISSS/SSSA on Quantified land evaluation procedures, ITC publication No. 6, Enschede, the Netherlands, pp: 106-111
  11. Krogh,L.,H. Breuning-madsen. and M.H. Greve. 2000. Cation exchange capacity pedotransfer function for Danish soils . Soil and Plant Sci. 50:1-12
  12. MacDonald, K.B.1998. Development of pedotransfer functions for southern Ontario soils. report from Greenhouse and Processing Crops Research Center Harrow, Ontario. 01686-8-0436. pp:1-23
  13. Sparks, D. L.1995.Environmental Soil Chemistry.Academic Press Inc.University of Delaware. London
  14. Van den Berg, M., E. Klamt, L. P. Van Reeuwijk and W. G. Sombroek. 1997. Pedotransfer functions for the estimation of moisture retention characteristics of ferralosols and related soils. Geoderma.78: 161-180
  15. Vereeken, H., J. Meas., J. Fegen and P. Davis. 1989. Estimating the soil moisture retention characteristics fiom texture, bulk density and carbon content. Soil Sci. Soc. Am. J. 148 (6): 389-403
  16. Wagner, B., V. R. Tarnawaski, V. Hennings, V. Muller, G. Wessolek and R. Plagge. 2001. Evaluation of pedotransfer functions for unsaturated soil hydraulic conductivity using an independent data set. Geoderma. 102: 275-297
  17. Wosten, J. H. M., A. Lillg, A. Nemes and C. Le Bas. 1999. Development and use of a database of hydraulic properties of European soils. Geoderma, 90: 169-185

 

پژوهش های خاک
دوره 19، شماره 2
اسفند 1384
صفحه 231-237

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار